10-ma’ruza. Standartlashtirish davlat tizimiva standartlashtirish to‘g‘risidagi qonun

1. Standartlashtirishning davlatlararo ob’ektlari: GOST 1.0-92. Pravila provedeniya rabot po mejgosudarstvennoy standartizatsii. Obshie polojeniya;
2. Davlat standartlashtirish ob’ektlari: a. tashkiliy-uslubiy va umumtexnikaviy norma (me’yor)lar va talablar;
b. mahsulotga bulgan majburiy talablar;
v.tarmoklararo kullanadigan mahsulotlar;
g.davlat ahamiyatidagi xo‘jalik ob’ektlarining elementlari, shu jumladan,
bank tizimi, transport, aloka, energiya tashkiloti, mudofaa;
d.ijtimoiy-iqtisodiy va ilmiy-texnikaviy dasturlarning davlat
ob’ektlari;
Z.Tarmok standartlashtirish ob’ektlari bo‘lib, tarmoqdagi mahsulotlarning
sifatini ta’minlash buyicha tarmoqni tashkil qilish va boshqarishdagi
norma va qoidalar hisoblanadi;
4. Ma’muriy-xududiy standartlashtirish ob’ektlari: -mahsulot sifatini ta’minlash bo‘yicha xududiy norma va talablar;
5. Korxonaning standartlashtirish ob’ektlari:
a. tashki iste’molchi amalga oshiradigan mahsulot;
b. ishlab chiqarishni tashkil qilish bo‘yicha norma va talablar;
v.sifatni boshkarish:
g.ushbu korxonada tayyorlangan va fakat ushbu korxonada ishlatiladigan detal’ va yigiluvchi birlashmalar:

Standartlashtirishning turli darajadagi ob’ektlari uchun normativ hujjatlarning quyidagi belgilanishlari o‘rnatilgan:

1. Davlat darajasida:
• O'z DST-O‘zbekiston davlat standarti;
• O'z DT- O‘zbekiston davlat tasniflagichi (klassifikator);
• O'z RH - O‘zbekiston raxbariy hujjati;
• O'z T — O‘zbekiston tavsiyalari;

2.Tarmok (otrasl’) darajasida:

• TSt- tarmoq standarti;
• TT- tarmoq tasniflagichi;
• Tsh- texnik shartlar;
• RH- raxbariy hujjat;
• T- tavsiyalar;

Z.Ma’muriy-xududiy darajada:

• NHSt-ma’muriy-xududiy standart;
• T- tavsiyalar;
4. Korxona darajasida:
• Tsh- texnik shartlar;
• Kst- korxona standarti;

Barcha darajadagi normativ hujjatlarni belgilash davlat tilidagi abbreviaturalar bilan amalga oshiriladi va unda hujjat qaysi tilda bo‘lishidan qat’iy nazar quyidagicha nomlanadi:

O'z-O'zbekiston
D-Davlat (Gosudarstvo)
T-Tasniflagich (Klassifikatsiya)
T-Tarmoq (Otrasl’)
T-Tavsiyanoma (rekomendatsiya)
R-Rahbariy (rekomendatsiya)
H-Hujjat (dokument)
H-Hududiy (regional’nыy)
Sh-Shart (uslovie)
K-Korhona(predpriyatie)
M-Mamuriy (administrativnыy)
St -Standard (standart)
Davlatlararo standartlar rus tilida belgilanadi- GOST.

4. O‘zbekiston Respublikasida standartlashtirish ishlarini o‘tkazishning umumiy tashkiliy-texnik koidalarini tartibga solib turuvchi davlat standartlashtirish tizimi faoliyat ko‘rsatadi.
Respublikada standartlashtirish ishlarini tashkil etish, muvofiklashtirish va ta’minlashni:
xalk xo‘jaligi tarmoklarida - O‘zbekiston standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish agentligi ("O‘zstandart" agentligi); (O‘zR 25.04.2003 y. 482-P-son Qonuni taxriridagi xat boshi)
kurilish, kurilish industriyasi sohasida, shu jumladan loyihalash va konstruksiyalashda - O‘zbekiston Respublikasi Davlat arhitektura va kurilish ko‘mitasi ("Davarxitektkurilish" ko‘mitasi); (O‘zR 25.04.2003 y. 482- II -son Qonuni tahriridagi xat boshi)
tabiiy resurslardan foydalanishni tartibga solish hamda atrof muhitni ifloslanishdan va boshka zararli ta’sirlardan muhofaza kilish sohasida - O‘zbekiston Respublikasi Davlat tabiatni muhofaza kilish qo‘mitasi (Davlat tabiatni muhofaza kilish ko‘mitasi);
tibbiy maksadlardagi maxsulotlar, tibbiy texnika ashyolari, dori-darmonlar soxasida hamda respublika sanoati ishlab chiqarayotgan, shuningdek import bo‘yicha respublikaga yetkazib berilayotgan mahsulotlarda inson uchun zararli moddalar miqdorini aniklash masalalarida -O‘zbekiston Respublikasi Sog‘likni saklash vazirligi amalga oshiradi.
Ushbu Qonunga muvofik davlat boshkaruv organlari o‘z vakolatlari doirasida standartlar va texnik shartlarni (bundan buen matnda "standartlar" deb yuritiladi), shuningdek ushbu Qonunni ko‘llashga doir yo‘riknomalar va izohlarni ishlab chikadilar, tasdiklaydilar, nashr etadilar. (O‘zR 26.05.2000 y. 82-II-son Qonuni tahriridagi qism)
Nazorat savollar.

1. 
   Standartlashtirish davlat tizimi nima?
   
2. 
   Standartlashtirish jarayonining bosqichlari.
   
3. 
   Standartlashtirish davlat tizimidagi asos bo‘luvchi stan-
   dartlarga misollar keltiring.
   
4. 
   Standart toifasi deganda nimani tushunasiz?