100-Savol. Video, musiqa va manbalar

104-savol. Shaxsning ijtimoiylashuvida AKTning o’rni va ahamiyati.
Shaxsning ijtimoiylashuvi – ta’lim-tarbiya ta’sirida inson psixologik funksiyalarining takomillashuvi,ijtimoiy-axloqiy qadriyatlar,xulq-atvor me’yor va qoidalarining o‘zlashtirilishi,dunyoqarashining boyish jarayoni va natijasi. Axborot texnologiyalari sohasidagi sezilarli yutuqlar ilmiy va ilmiy-ommabop nashrlarda "axborot jamiyati" nomining paydo bo'lishiga olib keldi.Axborotlashtirish hayot va madaniyat sharoitlarini,madaniyatni,xulq-atvor stereotiplarini,fikrlash tizimlarini tubdan o'zgartirib,jamiyat hayotining barcha sohalariga inqilobiy ta'sir ko'rsatmoqda.Aksariyat olimlar axborot jamiyatini asosiy mahsuloti axborot bo'lgan jamiyat deb tushunadilar.Ba'zi ma'lumotlarga ko'ra,bizning eramizning boshidan beri insoniyat tomonidan to'plangan ma'lumotlar ikki baravar ko'paygan,birinchi marta 1750 yilda,ikkinchi marta XX asr boshlarida,uchinchi marta 1950 yilda.1950 yildan boshlab dunyoda ta'limning umumiy miqdori har 10 yilda ikki barobar,1970 yildan boshlab har 5 yilda va 1991 yildan boshlab ikki baravar ko'paydi.Demak,bugungi kunda dunyoda ta'lim hajmi 250 ming barobardan ortiq oshgan.Amerikalik sotsiolog D.Bellningta'kidlashicha,"Axborotlashgan jamiyat,avvalo,ma'lumotlilik darajasi va malakasiga ko'ra,millat elitasini shakllantiradigan jamiyat. So'nggi yillarda jamiyatda kompyuter texnologiyalari va axborotni qayta ishlash bo'yicha konsalting,ilmiy axborot va boshqa xizmatlar ko'rsatuvchi professional guruhlar vujudga keldi.Yangi ilmiy va kasbiy yo'nalishlarning paydo bo'lishi kadrlar tayyorlashning alohida tizimini talab qiladi.Bu tizim nafaqat jamoatchilikni xabardor qilish davrining voqeligi va o'qitish mazmuniga,balki usul va vositalarga ham mos kelishi kerak.Davlatimiz tomonidan ta'limni axborotlashtirish masalasiga ham alohida e'tibor qaratilmoqda.Jamiyatni axborotlashtirish jarayoniga tizimli yondashish zarurati XX asrning 90-yillari boshlarida namoyon bo'la boshladi.Tarixiy jihatdan bilimlarni axborotlashtirish ikkita asosiy yo'nalishda-boshqariladigan va boshqarilmaydigan tarzda amalga oshiriladi.Boshqariladigan bilimlarni axborotlashtirish uyushgan jarayon bo'lib,moddiy resurslar bilan birga kechadi. Axborotning shaxs,davlat va umuman jamiyat hayotidagi o'rni juda muhim.Axborot insonni atrof-muhitga moslashtirishga qaratilgan aloqa jarayonining natijasidir" [3.Уэбстер Ф.Теории информационного общества.- М.:Аспект-пресс,2004.- 400 с].Endilikda ijtimoiy muhitda yangi axborot jamiyatini yaratish maqsadi muloqot jarayoniga o'ziga xos xususiyatlar va o'zgarishlarni olib keldi.Axborotning qimmatliligi shaxsning sub'ektiv xulq-atvoriga ega ekanligi bilan izohlanadi.Agar inson maqsadiga yerishsa,u holda foydalanilgan axborot e'tiborga olinmaydi va o'z qiymatini yo'qotadi.Shuni ham yodda tutish kerakki,qadriyatlar turlicha.Qiymat - bu ma'lumotning shaxsga maqsadga erishish yo'lini tanlash jarayonida foydalanishga imkon beradigan xususiyatidir.Bu fikrlarni umumlashtirgan holda aytish mumkinki,jamiyatda qadriyatga ega bo'lgan ma'lumotlardan tashqari,umuman qadrsiz yoki salbiy qiymatga ega bo'lgan ma'lumotlar ham mavjud."Axborotlashgan jamiyat rivojlanishining muhim qismi sifatida quyidagi xususiyatlar bilan tavsiflanadi:maqsadga erishish uchun axborotni tanlash imkonini beruvchi axborotning qiymati;ma'lum bir vaziyatga bo'lgan ehtiyojni belgilaydigan ma'lumotlarning foydaliligi;ma'lum vaqt davomida ma'lumotlarning buzilishi. Axborot insoniyatning asosiy resursi,asosiy qadriyatiga aylandi.Axborotning ijtimoiy sohadagi rolining ortib borishi va axborot munosabatlarining paydo bo'lishi axborot jamiyati davriga qadam qo'yganlik ko'rsatkichidir.Axborotga bo'lgan ehtiyojning mohiyati barcha ehtiyojlarni qondirish va ularning imkoniyatlarini ro'yobga chiqarish uchun har qanday harakatlarni amalga oshirishga qaratilgan maqsadlar va ularga erishish yo'llarini tanlashda axborotni ishlab chiqarish,qabul qilish va undan foydalanishda namoyon bo'ladi. Demak shaxsning rivojlanishida AKTning ahamiyati juda muhim.