11-amaliy mashg'ulot. Gaz tarmoqlarini xisoblash

Dez kameralarda: Kiyim-kechak va choyshablarni bug‘lovchi dezkameralarda tozalashda Kiyim-kechak va choyshablarni issiq havo o‘choqlarida tozalashda Hammomda: Vannasiz yuvishda Vannali yuvinishda	1 tonna quruq kir yuvishda -«-«- bir marotaba yuvinish uchun
2240 1260 40 50
3. Umum ovqatlanish korxonalarida: Oshxona, restoranlar, kafelarda: Tushlik tayyorlash uchun Ertalabki nonushta yoki kechki ovqatlanish uchun	Bir tushlik uchun Bir nonushta yoki kechki taom uchun	4.2 2.1

4.1.1 –jadvalning davomi

1	2	3
4. Sog‘liqni saqlash korxonalarida: shifoxona, tug‘riqxonalarda: Ovqat tayyorlash uchun Issiq suv tayyorlash uchun (maishiy xo‘jalik va davolashga	Bir o‘ringa bir yilda	3200 9200
5. Non pishiruvchi va qandolat mahsulotlari korxonalarida Non zavodlari va non tayyorlashga Qolipli non pishirishga Baton noni (bulok, sdoba) pishirishga Qandolat mahsuloti pishirishga (tort, pryaniklar, pirojki, pechenelar)	Bir tonna mahsulot tayyor- lash uchun	2500 5450 7750

Xonadonlarda gaz sarfi hisobi. Ko‘pgina hollarda shahar gaz ta'minotini loyihalashda turar joy binolarida (xonadonlarda) gaz bilan ta'minlanish holati (chegarasi) birga teng, ya'ni to‘liq gazdan foydalaniladi deb qaraladi. Ammo shaharning eski xududlari (mahallalarida) qachonki gaz quvurlari yotkizilishi mumkin bo‘lmagan holda yoki shaharning ko‘p qavatli turar joy binolari mavjud bo‘lgan yuqori qavatli elektr plita bilan loyihalagan uylar mavjud bo‘lganda, aholining gaz bilan ta'minlanishi to‘liq bo‘lmaydi, ya'ni birdan kichik bo‘ladi.
Xonadonlarda ovqat pishirish va issiq suv tayyorlash uchun sarflanayotgan gazning yillik me'yoriy miqdori binolarning issiq suv bilan ta'minlanganligiga bog‘liqdir. Birinchi guruhda markazlashgan issiq suv ta'minoti mavjud bo‘lgan holatni -x₁ bilan; ikkinchi guruhda markazlashgan issiq suv ta'minoti mavjud bo‘lmagan holati -x₂ bilan; uchinchi guruhga issiq suv ta'minoti suv isitgich orqali ta'minlangan holatni -x₃ bilan belgilab, shahar aholisining hammasi xonadonlarda yashaydi deb hisoblanganda (yotokxonalardagi yashovchilarni hisobga olmaganda) quyidagicha yozishimiz mumkin:

X₁ + X₂ + X₃ = 1

Bir kishiga bir yilda sarflanayotgan issiqlikning me'yoriy miqdorini q_x1, q_x2, q_x3 deb belgilab xonadonlarga yil da'vomida sarflanayotgan gazning umumiy miqdorini qo‘yidagi ko‘rinishda ifodalashimiz mumkin (MJ/yil)

Q_xona = U_xona  N ( q_x1z₁ + q_x2z₂+q_x3 z₃)

Bu erda: U_xona loyihalanayotgan shahar (tuman) ning gaz bilan ta'minlanish qiymati chegarasi darajasi.
N–loyihalanayotgan shahardagi xonadonlarda gazdan foydalanayotgan aholi soni.
Maishiy xizmat korxonalarida iste'molchilarga sarflanayotgan gaz. Bu ko‘rinishdagi korxonalarga sarflanayotgan gazning miqdori kir yuvish, dezkamera va hammomlar uchun sarflanayotgan gaz hisobga olinadi. 1 tonna kir yuvish uchun sarflanayotgan issiqlik miqdori me'yoriy xujjatlardan qabul qilinadi.
Agarda kir yuvish xonasida Zn·N odam foydalanilganda, uning ishlab chiqarish quvvuti qo‘yidagiga teng bo‘ladi:
Z_kirish N
100 ( ); tonna / yil
1000
Agarda loyihalanayotgan shaharda turli xil darajadagi mexanizatsiya-lashgan kir yuvish xonalari mavjud bo‘lganda kirning miqdori kir yuvish xonalarining quvvatiga mos taqsimlanadi. Kir yuvish xonasi uchun sarflanayotgan gazning miqdori teng bo‘ladi, MJ/yil

Z_kx ·U _kx ·N

Q_kx =100 q_kx
1000
Bu erda: Z_kx - aholining kirxonadan foydalanish chegara qiymati;
q_kx - solishtirma isiqlik miqdori, MJ/bir yuvinishga.
Hammom uchun sarflanayotgan gazning miqdori issiqlik birligida qo‘yidagicha hisobalanadi:
Q_x = Z_x·U_x · N·52·q_x

Bu erda: q_x - bir marotaba yuvinish uchun issiqlik miqdorining

me'yori, Mj.
Z_x - yuvinish uchun shahardagi xonadonlarda vannaxonalarda vanna yuk deb karalganda;
U_x - hammomlarning gaz bilan ta'minlanish qiymati chegarasi.
Umumiy ovqatlanish korxonalarida sarflanayotgan gazning yillik miqdorini hisoblashda, umumiy shahar aholisining umumiy ovqatlanish korxonalaridan foydalanishi quvvati Z_uok= 0,25-0,3 ga teng deb karaladi, ya'ni loyihalanayotgan shahardagi har bir odam bir kunda bir marotaba umumiy ovqatlanish korxonalarida (nonushta, tushliq yoki kechki ovqatlanishda) foydalaniladi deb qaraladi. Bunday holda umumiy ovqatlanish korxonalariga sarflanayotgan gazning umumiy miqdori teng bo‘ladi:

Q_uok =360·Z_uok · U_uok · N· q_uok

Bu erda: q_uok - sarflanayotgan gazning me'yori, MJ (tushlik + nonushta) ga.

Non zavodlari va pekarnilar uchun sarflanayotgan gazning yillik miqdori qo‘yidagicha, ya'ni bir sutkada 1000 kishiga taxminan 0.6÷0.8 tonna non maxsuloti ishlab chiqariladi deb, yillik miqdori esa teng bo‘ladi:
365
( 0,6 – 0,8) N, tonna /yil
1000

Non zavodlari va pekarnilarning gaz bilan ta'minlanganligi chegara qiymati U_n,z belgilaymiz. Solishtirma issiqlik miqdori (q^ur_nz) ni qabul qilib, umumiy sarflanayotgan gaz miqdorini qo‘yidagi ko‘rinishga teng bo‘ladi

365
Q _n·3=(0,6+0,8) U_n·₃·N·q^ur_nz;
1000

Aholiga xizmat ko‘rsatuvchi maishiy korxonalarga, savdo shaxobchalariga, sartaroshxonalarga va h.k.z. mayda xizmat ko‘rsatuvchi maishiy korxonalarga sarflanayotgan gazning yillik miqdori, turar joy binolari, xonadonlarga sarflanayotgan yillik gaz miqdorining 5 foiziga teng deb hisoblanadi.

Sog‘liqni saqlash sohalaridagi iste'molchilarga sarflanayotgan gaz-ning miqdori shifoxonalarda har ming kishiga 12 o‘rin hisobidan hisoblanadi. SHuning uchun shifoxonadagi o‘rinlar soni teng bo‘ladi 0.012·N (bu erda N-shahardagi aholining umumiy soni). SHifoxonalarda gaz ta'minoti bilan ta'minlanganligi chegara qiymati- (Ush) hisobga olishda, shahardagi shifoxonalarda, markaziy issiq suv ta'minoti bilan ta'minlanganligi, va elektr jixozlaridan foydalanishning miqdorini ham e'tiborga olish zarurdir.
SHifoxonalarda bir o‘rin uchun, ovqat pishirishga va issiq suv tayyorlashga sarflanayotgan gazning umumiy miqdorini qo‘yidagicha hisoblashimiz mumkin, ya'ni:
12·Ush
Q _sh= N·q_sh;
1000

Bu erda: q_sh - sarflanayotgan gazning yillik solishtirma me'yoriy

miqdori MJ/yil, bir o‘ringa

Loyihalanayotgan shahar (tuman) qo‘rg‘onlar uchun sarflanayotgan gazning yillik miqdorini hisoblashda, ayniqsa aholi turmushi va kommunal maishiy korxonalar uchun aniqlashda me'yoriy xujjatlar, kurilish me'yorlari va koidalarida belgilangan qiymatlar respublikamiz aholisining turmush tarzi, milliy urf-odatlari, iqlim sharoiti, xududiy joylanishlari va h.k.z.lar asosida keng ilmiy izlanishlar, tajribalar va taxlillar asosida o‘rganilib to‘ldirilib borishni takozo etadi. YUqoridagi holatlarni e'tiborga olgan holda mamlakatimizda gaz ta'minoti sistemalarining to‘liq va ishonchli ishlashini ta'minlagan bo‘lamiz.

Binolarni isitish, havo almashtirish va markazlashtirish issiq suv ta'minoti uchun sarflanayotgan gaz miqdorini hisoblash. Turar joy va umumjamoa binolari isitish va havo almashtirish uchun sarflanayotgan gazning yillik miqdori (KJ) qo‘yidagi formula orqali hisoblab topiladi:

Q _{i.k= 24(1+k)} t_ur-t_{ur,is +}z.k_1.k t_i-t_ur,is; q·F· n_is

t_ur-t_x,is t_i-t_x,xa η _is

Bu erda: t_i,t_ur,_is,t_x,is,t_x,xA mos ravishda isitilayotgan binolarning ichki, o‘rtacha isitish, hisobli isitish davri va hisobli havo almashtirish haroratlari, 0⁰S.

K, K1 – umumjamoa binolarni isitish va havo almashtirishga issiqlik ning sarflanishini hisobga oluvchi qiymatlar;
Z - umum jamoa binolarida sutka da'vomida havo almashtirish sistemalarining ish soatlari (Z=16 soat);
n_is - isitish mavsumi davri, sutka;
F - isitilayotgan binolardagi yashash maydoni, m²
η_is - isituvchi manbalardagi qozon qurilmalarining foydali ish qiy mati (f.i.k η=0,8+0,85)
q- turar joy binolarida 1m² maydonni isitish uchun sarflana-yotgan maksimal issiqlik miqdori yaxlit ko‘rsatgichi, Kj/soat.
Bu qiymat 4.1.-2- jadvaldan qabul qilinadi.
Markaziy issiq suv ta'minotida issiq suv ishlab chiqarish uchun sarflanayotgan yillik gaz sarfi mikdori (Kj) quyidagicha teng bo‘ladi.
60-s_,e3 1
Q_is=24·q_is·N n_is+(350-n_is)  ;
60-t_c,kish η_is
Bu erda; q_is - issiq suv uchun sarflanayotgan o‘rtacha soatbay issiqlik miqdorining yaxlit ko‘rsatgichi, Kj\ soat odam, bu qiymat (80- 130 l/sut. odam )teng 4.1.3. – jadvaldan qabul qilinadi.
N -issiq suvdan foydalanuvchi odamlar soni;
t _s,yoz,t_c,kish -yoz va kish paytida sovuq suvning xarorati,0⁰S.
β -yoz paytida o‘rtacha soatbay issiq suv ta'minoti miqdorining kamayishini hisobga oluvchi qiymat (janubiy xududlar uchun aniq ma'lumotlar bo‘lmaganda 0.8 teng deb qabul qilinadi).