11-amaliy mashg'ulot. Gaz tarmoqlarini xisoblash

Gaz sarfining sutka davomida soatlar bo‘yicha
notekisligini to‘ldirishda, yig‘ma sig‘imini aniqlovchi jadval
4.2.2 – jadval

Sutka soatlari soat	Foiz hisobida gazning boshlang‘ich vaqtidan kelishi %	Sutka davomida sarflanayotgan gazning miqdori,%da		Ortiqcha yoki etishmagan gaz miqdori,%da
		Oraliq soatida	Boshlanish hisobida
1	2	3	4	5
0-1	4,17	3,1	3,1	1,07
1-2	8,34	2,6	5,7	2,64
2-3	12,5	2,5	8,2	4,3
3-4	16,67	2,2	10,4	6,27
4-5	20,84	2,5	12,9	7,94
5-6	25	2,7	15,6	9,4
4.2.2 –jadvalning davomi
1	2	3	4	5
6-7	29,17	3,5	19,1	10,07
7-8	33,34	5	24,1	9,24
8-9	37,5	5,2	29,3	8,2
9-10	41,67	5,2	34,5	7,17
10-11	45,84	5,4	39,9	5,94
11-12	50	5,2	45,1	4,9
12-13	54,17	4,9	50,0	4,17
13-14	58,34	5	55	3,34
14-15	62,5	4	59	3,5
15-16	66,67	5,2	64,2	4,47
16-17	70,84	4,7	68,9	1,94
17-18	75	5	73,9	1,1
18-19	79,17	5,2	79,1	0,07
19-20	83,34	5,4	84,5	-1,16
20-21	87,5	4,7	89,2	-1,7
21-22	91,67	4,2	93,4	-1,73
22-23	95,84	3,5	96,9	-1,06
23-24	100	3,1	100	0
	JAMI:	100	-	-

4.3. Sarflanayotgan gazning hisobiy miqdorini
aniqlash formulalari

SHahar gaz ta'minoti sistemalari gaz sarflanishining notekisligini ta'minlovchi yig‘ma sig‘imli gazni yig‘uvchi qurilmalarga ega emasdilar. Gaz sarflanishining notekisligini ta'minlovchi gaz quvurlarining ichki sig‘imi juda katta hajimga ega emasdir. Har bir bosim pog‘onasida maksimal soatbay gaz o‘tkazish quvvatining 3-4 foizinigina tashqil etadi. Buning natijasida tarmoqga berilayotgan va istemolchilarga olinayotgan oraliqda qattiq bog‘lanishga egadir. Bundan ko‘rinib turibdiki gaz ta'minoti va gaz sarfi sistemalari normal ishlashi uchun bir soat davomida shahar gaz ta'minotiga berilgan gaz miqdori, iste'molchilarga sarflanayotgan gaz miqdoriga mos kelish kerak.

Agarda iste'molchilarga sarflanayotgan gaz miqdori tarmoqga berilayotgan gazdan kam bo‘lsa, tarmoq ortiqcha gazni qabul qilmaydi; agarda istemolchilarga sarflanayotgan gaz miqdori, tarmoqga kelayotgan gazdan ko‘p bo‘lsa, gaz tarmog‘ida bosim pasayadi va normal gaz ta'minoti bo‘lmaydi.
Bunday qattiq bog‘lanish ta'sirida, gaz tarmog‘ining gaz o‘tkazish quvvati, gaz ta'minoti sistemalarining qismlari maksimal soatbay gaz sarfi miqdoriga hisoblangan bo‘lishi kerakdir. Bizga ma'lumki gaz ta'minoti sistemasi katta miqdorda metal sarf etishni talab etganligi va qimmatligi sababli maksimal soatbay gaz sarfi miqdori o‘ta aniqlikda asoslangan bo‘lish kerak.
Maksimal soatbay gaz sarfi miqdori shahar gaz tarmoqlarining ishlatilishi va bosimlarga qarab notekis taqsimlanish qiymati va yillik miqdori qo‘yidagicha aniqlanadi.

Qyil Qyil

Q ^mak_soat=K^mak_{s,yil 8760} = ;
m
Bu erda Q^mak_s - maksimal soatbay hisoblanuvchi gaz miqdori, m³/soat;
Q_y - yillik gaz sarfi, m³/yil;
K^maks_s,yil - iste'molchilarga yil davomida notekis sarflanayotgan gaz-
ning maksimal qiymati

13. 
    maksimal foydalanuvchi soatlar soni;
    

m = 8760 /k ^mak_s,yil ;

YUqorida keltirilgan formulalardan ko‘rinib turibdiki, maksimal foydalanuvchi soatlar sonini aniqlash, agarda gazning sarflanishi yil davomida bir hil bo‘lsa, ya'ni maksimal soatbay miqdorga teng bo‘lganda, iste'molchilarga sarflanayotgan jami yillik miqdor maksimal foy-dalanuvchi soatlar soni "m" soatga teng bo‘lgan kiymatga maksimal soatbay qiymat deb aytiladi.

Km = 1/m;

SHahar gaz tarmoqlari orqali gaz turli hil iste'molchilarga; sanoat korxonalariga; kommunal-maishiy iste'molchilarga mikrorayonlar, mahallalar va uylarga uzatiladi.

Bu iste'molchilarning hammasi, yil, oylar va sutka davomida o‘zining sarflanish tartibiga egadir. Turli xil guruxdagi iste'molchilarga berilayotgan, maksimal soatbay gaz sarfi miqdori guruhlar tarkibiga bog‘liqdir.
Iste'molchilarni soni qancha ko‘p bo‘lsa, gazning notekis taqsimlanish qiymati monoton tartibda kamayib boradi.
Gaz sarflanishining tartibini tahlil etganda shuni ko‘rish mumkinki, gazning sarflanishi tasodifiy harakterga egadir. Gaz sarflanish tartibining ehtimollik xarakteri, maksimal foydalanuvchi soatlar soniga, aholi soniga bog‘liq ravishda gaz olinayotgan quvurlarda ifodalanadi.
Qurilish me'yori va qoidalarida QM va Q 2.04.08.-87 aholi soniga qarab, maksimal foydalanuvchi soatlar soni "m" keltirilgan.
Tarmokdagi gazdan Maksimal foydala-
foydalanuvchi aholi nuvchi soatlar soni,
soni (ming odam) m, soat/yil

1. 
   1800
   
2. 
   2000
   
3. 
   2050
   

5. 
   2100
   

10. 
    2200
    

20. 
    2300
    

30. 
    2400
    

40. 
    2500
    

50. 
    2600
    

100. 
     2800
     

300. 
     3000
     

500. 
     3300
     

750. 
     3500
     

1000. 
      3700
      

2000. 
      va undan ortiq 4700
      

Kommunal maishiy korxonalar uchun maksimal foydalanuvchi soatlar soni qo‘yidagiga tengdir.

Hammomlarda - 2700, soat/ yil

Kir yuvish korxonasida - 2900, soat/ yil
Umumiy ovqatlanish
korxonalarida - 2000, soat/ yil
Non pishiruvchi
korxonalarida - 600, soat/ yil

Sanoat korxonalarida maksimal foydalanuvchi soatlar soni kiymati, ishlab chiqarishning turiga, texnologik jarayonlarga, sutka davomida ish smena soniga va h.k.z.larga bog‘likdir.

Sanoat korxonalari uchun maksimal foydalanuvchi soatlar sonini ularning ish smenasiga qarab takriban qo‘yidagicha qabul qilinadi:
Uch smenali uzluksiz ishlaydigan korxonalarda
m = 6000÷7000 soat/yil
Ikki ish smenasi uchun m=4500÷5000 soat/yil
Bir ish smenasida ishlaydigan mayda korxonalarda
m=3000÷4000 soat/yil
Isituvchi qozon qurilmalari uchun maksimal foydalanuvchi soatlar soni qo‘yidagi formula orqali aniqlanadi:
t_{u_}- t_T^ur,is
m =24·n_is ;
t_i – t_T,x

Bu erda: t_u - bino ichki harorati, ⁰S

t_T ^ur,is - isitish davomidagi tashqi o‘rtacha harorat ⁰S
t_i,x - loyihalash uchun, isitishning hisobli
harorati ⁰S
Maksimal foydalanuvchi soatlar soni «m», yil davomida sarflanayotgan gazning maksimal qiymati bilan tug‘ridan-tug‘ri bog‘lanishga egadir. Ko‘plab istemolchilar uchun K^mak_s,yil yil kiymatini, mavsumiy sutkalik va soatbay ma'lumotlar orqali aniqlash qulaydir. Yil davomida o‘rtacha sutkalik gaz miqdori mavsumi notekis sarflanishini hisobga olganda, gaz miqdorini nisbatlik orqali karab chikamiz, ya'ni:

Q^ur,sut_yil=Q_yil 365;

Bu erda: Q_yil - yil davomida sarflanayotgan gaz miqdori;
- Oy davomida maksimal srflanayotgan urtacha sutkalik
gaz miqdori Q^ur,sut_mak,oy yil davomida oylik notekis tasimlanishning maksimal qiymati K^mak_oy,yil orqali aniqlanadi.
Q_yil
K ^mak_oy,yil=Q^ur,oyo_y,mak Q^ur,sut_yil ; Q^ur,sut_oy,mak = K^max_oy,yil ;
365
Oylar bo‘yicha sutkalik notekis taqsimlanishni hisobga olganda, maksimal sutkalik gaz sarfi miqdori oylar davomida maksimal sutkalik notekis qiymati orqali K^mak_sut,oy aniqlanadi, ya'ni:




K^mak_sut,oy = Q^mak,sut_oy,mak Q^ur,sut_oy,mak ;