11-Mavzu: Jamoa tushunchasi va uning o’ziga xosliklari

Дидактиканинг вазифалари қуйидагилардан иборат: 
 
-таълим жараѐнлари ва уларни амалга ошириш 
шартларини таърифлаш ва тушунтириш; 
- таълим жараѐнини янада мукаммал ташкил этиш, 
яъни, таълим тизимлари ва технологияларини ишлаб 
чиқиш; 
-таълим жараѐни учун хос бўлган умумий қонуниятларни 
аниқлаш, омилларини таҳлил қилиш ва таърифлаш. 
 
 
 

---

2)
dars – bevosita o‘qituvchi rahbarligida muayyan o‘quvchilar guruhi 
bilan olib boriladigan ta‘lim jarayonining asosiy shakli; 
3)
bilim olish – idrok etish, o‘rganish, mashq qilish va muayyan tajriba 
asosida xulq-atvor hamda faoliyat ko‘nikma, malakalarining mustahkamlanib, 
mavjud bilimlarning takomillashib, boyib borish jarayoni; 
4)
ta‘lim jarayoni – o‘qituvchi va o‘quvchilar o‘rtasida tashkil etiluvchi 
hamda ilmiy bilimlarni o‘zlashtirishga yo‘naltirilgan pedagogik jarayon.
5)
o‘quv fani – ta‘lim muassasalarida o‘qitilishi yo‘lga qo‘yilgan hamda 
o‘zida muayyan fan sohasi bo‘yicha umumiy yoki mutaxassislik bilim asoslarini 
jamlagan manba. 
6)
ta‘lim mazmuni – davlat ta‘lim standartlari asosida belgilab berilgan 
hamda ma‘lum sharoitda muayyan fanlar bo‘yicha o‘zlashtirilishi nazarda tutilgan 
ilmiy bilimlar mohiyati 
 
DIDAKTIKANING ASOSIY KATEGORIYaLARI
quyidagilardan 
iborat: dars, bilim olish, ta‘lim, bilim, ko‘nikma, malaka, ta‘lim maqsadi, ta‘lim 
mazmuni, ta‘lim jarayoni, ta‘lim jarayonini tashkil etish, ta‘lim turlari, shakllari, 
metodlari va vositalari, ta‘lim natijasi. 
1) bilim – shaxsning ongida tushunchalar, sxemalar, ma‘lum obrazlar 
ko‘rinishida aks etuvchi borliq haqidagi tizimlashtirilgan ilmiy ma‘lumotlar 
majmui; 
2) bilim olish – idrok etish, o‘rganish, mashq qilish va muayyan tajriba 
asosida xulq-atvor hamda faoliyat ko‘nikma, malakalarining mustahkamlanib, 
mavjud bilimlarning takomillashib, boyib borish jarayoni; 
3) ko‘nikma – shaxsning muayyan faoliyatni tashkil eta olish qobiliyati; 
4) 
malaka 
– 
muayyan 
harakat 
yoki 
faoliyatni 
bajarishning 
avtomatlashtirilgan shakli; 
5) ta‘lim – o‘quvchilarga nazariy bilimlarni berish asosida ularda amaliy 
ko‘nikma va malakalarni shakllantirish, ularning bilish qobiliyatlarini o‘stirish va 
dunyoqarashlarini tarbiyalashga yo‘naltirilgan jarayon; 
6) ta‘lim metodlari – ta‘lim jarayonida qo‘llanilib, uning samarasini 
ta‘minlovchi usullar majmui; 
7) ta‘lim mazmuni – shaxsning aqliy va jismoniy qobiliyatini har 
tomonlama rivojlantirish, dunyoqarashi, odobi, xulqi, ijtimoiy hayot va mehnatga 
tayyorlik darajasini shakllantirish jarayonining mohiyati; 
8) ta‘lim vositalari – ta‘lim samaradorligini ta‘minlovchi obyektiv (darslik, 
o‘quv qo‘llanmalari, o‘quv qurollari, xarita, diagramma, plakat, rasm, chizma, 
dioproyektor, magnitafon, videomagnitafon, uskuna, televizor, radio, kompyuter va 
boshqalar) va subyektiv (o‘qituvchining nutqi, namunasi, muayyan shaxs hayoti va 
faoliyatiga oid misollar va hokazolar) omillar; 
9) ta‘lim jarayoni – o‘qituvchi va o‘quvchilar o‘rtasida tashkil etiluvchi 
hamda ilmiy bilimlarni o‘zlashtirishga yo‘naltirilgan pedagogik jarayon;
10) ta‘lim mazmuni – davlat ta‘lim standartlari asosida belgilab berilgan 
hamda ma‘lum sharoitda muayyan fanlar bo‘yicha o‘zlashtirilishi nazarda tutilgan 
ilmiy bilimlar mohiyati; 

---

11) ta‘lim maqsadi (o‘qish, bilim olish maqsadi) – ta‘limning aniq 
yo‘nalishini belgilab beruvchi еtakchi g‘oya;
12) ta‘lim natijasi (ta‘lim mahsuli) – ta‘lim yakunining mohiyatini qayd 
etuvchi tushuncha; o‘quv jarayonining oqibati; belgilangan maqsadni amalga 
oshirish darajasi;