11-mavzu. Nomukammal bozorlarda firmalar faoliyati

Ammo uning bozorga kirishida tashqi samaralar mavjud bo’ladi: 

 Mahsulot xilma – xilligini ko’paytiruvchi tashqi samara. Bozorda yangi 
mahsulotning paydo bo’lishi bilan birga iste’molchilar ortiqchaligi vujudga keladi va u 
bozorga kirish bilan bog’liq ijobiy tashqi samaraga ega bo’ladi.

Xaridorlarni ushlab qolish tashqi samarasi. Yangi raqobatchining paydo bo’lishi 
eskilarning bir qism iste’molchilarini yo’qotishini va daromadni kamayishini bildiradi: bu 
erda salbiy tashqi samaraning o’rni bor. 
Shunday qilib, Monopolistik raqobat bozoriga kirishda yangi firmalarni ijobiy va 
salbiy tashqi samaralar mavjud. Monopolistik raqobat bozorida uning ahamiyatiga qarab
juda ko’p yoki juda kam tovarlar turlari takliq qilinadi.
Tashqi samaralar hajmi Monopolistik raqobat shartlariga bog’liq. Mahsulot xilma – 
xilligini ko’paytiruvchi tashqi samara yangi firmalar bozordagi mavjud tovarlardan farqli 
mahsulotni taklif qilganda vujudga keladi. Xaridorlarni ushlab qolish tashqi samarasi 
firmalar tomonidan belgilangan narx chegarali harajatlardan baland bo’lganda, qo’shimcha 
bir birlik maxsulot sotishga intilganda vujudga keladi. Aksincha mukammal raqobatda 
firmalar bir xil Tovar ishlab chiqaradi vanarx chekli harajatga teng bo’ladi, mahsulot 
hilma – xilligini ko’paytiruvchi tashqi samara va haridorlarni ushlab qolish tashqi samarasi 
mavjud emas. 
Ohirida, biz manaAhmadistik raqobatdosh bozorlar o’ziga kerakli barcha mutloq 
raqobatdosh bozorlarning jarayon xususiyatlariga ega bo’lmaydi. Yani, ko’rinmas qo’l, 
ummiy chiqim moloAhmadistik raqobat ostida maksimallashadi deb ishontira olmaydi. 
Chunki efektsizlik qiyin bo’lganligi uchun o’lchash, murakkab echish, umumiy siyosat 
uchun bozor daromadi rivojlantirishning oson yo’li yo’q. 
Reklama miqdori tovarlar harakteriga bog’liq farqlanadi. Yuqori darajada turli-
tuman istemol maxsulotlarni, masalan retsepsiz sotiladigan dorilar, atirlar, yengil 
ichimliklar, ustara tishlari, quruq nonushtalarlar yoki itlar eguliklarini sotadigan firmalar 
odatda 10 % dan 20 % gaca daromadini reklamaga sarflaydi. Sanoat mahsulotlarni 
sotadigan (Drell preslari, aloqa antennalari) firmalarning reklama uchun byudjetlari G 
chegaralangan. ammo bug’doy, yer yong’oqlar, quruq neft kabi masulotlarni reklama 
qilish umuman shart emas. Iqtisodiyot uchun korxona daromadini 2 % reklamaga 
sarflanadi. Bu sarf harajat ko’plab shakllarga ega. Televidenie va radio, gazeta va 
jurnallarda, zarrin qog’ozlar, bilbortlar va internetda bo’ladi
5
.