11. Moliya va moliya tizimi

2. Taklif inflyatsiyasi. Inflyatsiya ishlab chiqarish xarajatlari va bozordagi 
taklifning o„zgarishi natijasida ham kelib chiqishi mumkin. Ishlab chiqarish 
xarajatlarining o„sishi keltirib chiqadigan inflyatsiya mahsulot birligiga qilinadigan 
xarajatlarning ko„payishi hisobiga narxlarning oshishini bildiradi. Bu holatni ham 
chizma orqali ko„rib chiqamiz (3-chizma). 
Narx 
darajasi AS
2
AS
1

 
3 
 
 
P
2 
AD
 
2 
P
1
 
1
0 Q
2
Q
1
Real YaMM 
3-chizma. Taklif inflyatsiyasi. 
Chizmadan ko„rinadiki, xarajatlarning o„sishi natijasida yalpi taklif egri 
chizig„ining AS
1 
dan AS
2 
ga qisqarishi mahsulot birligiga to„g„ri keluvchi xarajat 
miqdorini oshirib, narxlarning R
1 
dan R
2
darajaga qadar ko„tarilishiga, real ishlab 
chiqarish hajmining esa Q
1 
dan Q
2 
ga qadar qisqarishiga olib keladi. 
Shuningdek, inflyatsiyaning quyidagi sabablarini ham ko„rsatish mumkin: 
- monopolistik faoliyatlarning paydo bo„lishi va amal qilishi; 
- noto„g„ri soliq siyosati yuritish; 
- jahon bozorlaridagi narxlarning o„sishi; 
- harbiy sohadagi xarajatlarning o„sishi va hokazo.

---

Inflyatsiyaning o„rmalab boruvchi, jadal va giperinflyatsiya kabi turlari ham 
mavjud. O„rmalab boruvchi inflyatsiya holatida narxlar yiliga 10 foizgacha, 
jadal inflyatsiyada 20 dan 200 foizgacha, giperinflyatsiyada 200 foizdan yuqori 
darajada o„sishi kuzatiladi. 
Bashorat qilish mumkinligiga qarab kutilayotgan va kutilmagan inflyatsiya 
farqlanadi. Kutilayotgan inflyatsiya va uning oqibatlarini oldindan bashorat qilish 
mumkin, kutilmagan inflyatsiyani oldindan aytib bo„lmaydi. Birinchi holda 
inflyatsiyaning kutilayotgan salbiy oqibatlariga tayyorlanib, uni sezilarli darajada 
yumshatish mumkin. Ikkinchi holda narxlarning kutilmagan o„sishi natijasida 
mamlakat iqtisodiy axvolining sezilarli yomonlashuvi ro„y berishi mumkin.