12-ma’ruza. Ma’lmot uzatish tarmoqlarida transport pog’onasi

2. Transport pog’onalari protokollari
Transport pog’onasi uzatish protokollarining ishlashi bilan bog'liq. Amaldagi protokol turi ma'lumotlar belgilangan joyga etib borishi bilanoq aniqlanadi. TCP va UDP IP tarmoqlari tomonidan qo'llab-quvvatlanadigan transport pog’onalari protokollariga misoldir. Tashish pog’onasida ishlatiladigan protokollar tanlovi ko'pincha kechikish sezgirligi va yuqori ishonchlilik zarurati kabi xususiyatlarga bog'liq.


TCP protokoli
TCP (transmission control protocol - uzatishni boshqarish protokoli) protokoli, UDP-dan farqli o'laroq, ulanish o'rnatilishi bilan bayt oqimlari ko'rinishida segmentlar deb ataladigan ma'lumotlar sxemalarini etkazib beradi. TCP kafolatlangan xabarni etkazib berishni talab qilganda ishlatiladi. Bu ularning yaxlitligini tekshirish uchun paketli nazorat jadvallaridan foydalanadi va ishonchlilikni ta'minlash uchun vaqtni uzatish va qayta uzatish zaruriyatidan ozod qiladi. Etkazib berishni tasdiqlash uchun TCP sirpanuvchi oynalar algoritmini qo'llaydi. TCP-dan foydalanadigan eng keng tarqalgan amaliy jarayonlar FTP (File Transfer Protocol-fayllarni uzatish protokoli) va telnetdir. Bundan tashqari, TCP SMTP, HTTP, X-window, RCP (remote copy - masofadan nusxa ko'chirish) tizimlaridan, shuningdek "r" buyruqlaridan foydalanadi. TCP modulining ichki tuzilishi UDP strukturasiga qaraganda ancha murakkab. UDP singari dastur jarayonlari TCP moduli bilan portlar orqali aloqa qiladi. Bu erda bayt oqimlari shuni anglatadiki, bitta primitiv, masalan, o'qish yoki yozish, belgilangan joyga ma'lum bir ma'lumot blokini (xabar) tashkil etuvchi segmentlar ketma-ketligini yuborishga olib keladi. Portlardan foydalanish ikkita tarmoq ob'ekti o'rtasida bir nechta ulanishlarni amalga oshirish imkoniyatini ochadi (turli xil jarayonlar bilan ishlash).

Uchta kalit va oltita mashinadan iborat mahalliy tarmoqni ko'rib chiqamiz (12.7-rasmga qarang). Buferlar faqat kalitning kirish qismida mavjud deb taxmin qilamiz. Marshrutizatorlar holatida rasm yanada murakkab bo'lishi mumkin. AF yo'nalishlari bo'ylab bir vaqtda almashinuvlar bo'lsin; B-D; B-E, C-E va A-C. Ushbu almashinuvlar asinxron bo'lib, o'z vaqtida o'zboshimchalik bilan boshlanishi va tugashi mumkin.

12.7-rasm. Mahalliy tarmoqning fragmenti

A-F va A-C oqimlari S1 kirishida yig'iladi. S2 kalitining kirishida B-D, B-E, C-E va A-F oqimlari birlashtiriladi. A-F, C-E va B-E oqimlari S3 kirishida birlashtirilgan. Bir xil sonli mashinalar bilan bo'lsa ham, oqimlar soni ko'proq bo'lishi mumkin. Agar resurslar ishtirokchilar o'rtasida teng taqsimlangan deb faraz qilsak, bu faqat TCP protokoli uchun to'g'ri keladi, unda S2 kirish haddan tashqari yuklangan bo'ladi. Agar vaziyatni A-F sheriklari nuqtai nazaridan ko'rib chiqsak, ular B-D, B-E va C-E oqimlari haqida hech narsa bilmaydilar. A tugunida A-F marshrutidagi segmentlar yo'qolganligi haqida faqat ma'lumot bo'ladi, ammo bu qayerda sodir bo'lganligi to'g'risida ma'lumotga ega bo'lmaydi. A tugunida qayd etilgan yo'qotishlarni hisobga olgan holda faqat paketlarini yuborish chastotasi o'zgarishi mumkin. Shunga o'xshash holat boshqa oqimlar uchun ham sodir bo'ladi. Agar ko'rsatilgan oqimlarning ba'zilari UDP protokoli tomonidan yaratilgan bo'lsa, vazifa murakkab.