12-маvzu: raqobatning turli sharoitlarida ish haqqining shakillanishi reja

Ishbay-mukofotii haq to’lash tizimi bir qancha ko’rsatkichlar, masalan, reja topshirig’idan ortiqcha hajmda ishlab chiqarilganligi, yuqori sifat darajasi ta’minlanganligi va boshqalar uchun mukofot berishni nazarda tutadi.
Ishbay-progressiv haq to’lash tizimida ishchining belgilab qo’yilgan me’yor doirasida ishlab ehiqargan mahsulotiga uning birligi uchun belgilangan tarif bo’yicha ish haqi beriladi, me’yordan yuqorisiga esa oshirilgan haq (tarif) bo’yicha pul to’lanadi. Ishbay ish haqi tizimida yakka tartibdagi, jamoa va ijara pudratida qo’llaniladigan mehnatga haq to’lash farqlanadi. Bunda olingan tayyor mahsulot uchun uning sifati va ishlab chiqarish chiqiml arini hisobga olib haq to’lanadi. Haq to’lashning jamoa shaklida ish haqi brigada, tsex va boshqa bo’linmaning pirovard mehnat natijalariga bog’liq qilib qo’yiladi. Bunda har bir xodim faqat o’ziga berilgan shaxsiy topshiriqlargagina emas, balki shu bilan birga bo’linmaning butun ish hajmini ham bajarishdan manfaatdor. Ishchilarning ish haqini tabaqalashtirish eng avvalo davlat tarif tizimi yordamida amalga oshiriladi.
Tarif tizimi - tarmoqlar va mamlakat mintaqasi bo’yicha, ular ichida esa ishlab chiqarish turlari, turli toifadagi xodimlar malakasi va mehnat sharoitlariga qarab ishchi va xizmatchilarning ish haqi darajasini tartibga solib turuvchi me’yorlar majmui.
Tarif tizimi quyidagilarni o’z ichiga oladi:

• 
  tarif-malaka ma’lumotnomalari;
  
• 
  tarif stavkalari;
  
• 
  tarif setkalari;
  
• 
  ish haqiga nisbatan qo’llaniluvchi turli koeffitsientlar.