4. Boshqa omillar. Rivojlangan malakatlarning ba’zilarida boshqa nazarda tutilmagan omillar ham yuqori samaradorlikning asosi bo’lib hisoblanadi. Masalan, AQShda bunday omillarga (a) boshqaruvni samarali va erkin holatda olib borilishi;(b) ishlab chiqarish va samaradorlikka olib keladigan biznes, ijtimoiy va siyosiy muhitni mavjudligi, (c) korxonalarga o’zlari ishlab chiqargan mahsulotlarini ko’p miqdorda sotish imkoniyatini beruvchi ichki bozorni ulkan ko’lami va (d) boshqa mamlakatlar bilan erkin savdo shartnomalarini tuzish imkoniyatlarini beruvchi ishlab chiqarish sohasining yuksak ixtisoslashganligi kiradi.Real hayotda, bunga qaramay, er maydonlari, kapital va iclilab chiqarish imkoniyatini yaratib beruvchilar ham ishlab chiqarilgan mahsulotdan kelgan daromatdan o’z ulushmi oladi. Shuning uchun, real ish haqi qisqa vaqt ichida samaradorlik natjasida yuzaga kelgan foyda bilan baravar ravishda oshib bormaydi. Ammo, ko’p yillar mobaynida, samaradorlik va real ish haqlari birgalikda ko’tarilib boradi. Real ish haqlari va samaradorlik Rasmda AQShdagi har bir soatda ishlab chiqarilgan mahsulot bilanreal ish haqi ishchi va xizmatchilarning ish-haqlari + ish beruvchilaming ijtimoiy sug’urta va xususiy foydaga asosolangan istiqbolli rejalari) orasida yaqin va uzoq-muddatli bog’liqlik bor. Real ish haqi va o’zgarmas ishlab chiqarish ko’lami ayni bir holatga nazar tashlashning ikki turlicha yo’li bo’lgani bois, har bir ishchiga to’g’ri keladigan real daromad har bir ishchi ishlab chiqaradigan mahsulot kabi bir hil darajada oshib boradi. Qachon ishchilar soatiga ko’proq mahsulot ishlab chiqarsalar, ishlangan har bir soat uchun ularga taqsimlanadi gan real daromatlar ham shuncha ko’p bo’ladi.
