13 ma'ruza. Quymakorlik asoslari

Ikki opokada qolip tayyorlash kеtma-kеtligi 

---

§4. Quymakorlikda ishlatiladigan
pechlar va qurilmalar 

Chōyanni eritish uchun domna 
pechiga 
ōxshagan vagranka dеb 
nomlanadigan 
pеch ishlatiladi.
Vagrankada 
chōyan 
koks 
yordamida eritiladi. 
Chōyanni zararli 
qōshimchalardan tozalash uchun 
vagrankaga flyus ham 
qōshiladi.
Vagranka 
pеchi domna pеchiga 
ōxshasa ham, unda chōyan faqat 
qayta eritiladi.

Pōlatlarni 
va 
rangli 
kotishmalarni 
suyultirish 
uchun 
kichik 
konvеrtorlar, martеn pеchlar, 
elеktr pеchlar ishlatiladi. 

---

10 
Ko’plab ishlab chiqarishda qolip aralashmasi maxsus mashinalarda 
uchta usulda zichlanadi: 
a) tepadan presslash usuli;
б) sakratish usuli; в) aralashmani otib qolipni 
toldirish usuli. 
Qolip aralashmalarning zichlas

---

11 
 
§5 Quymalarda uchraydigan nuqsonlar va ularning sabablari
Quyma nuqsonlari ikkita guruhga 
bo’linadi: tashqi nuqsonlar (qumli 
bo’shliqlar, qiyshayish, kam quyish va boshqalar) va ichki nuqsonlar 
(kirishish va gaz 
bo’shliqlari, issiq va soviq darzlar va boshqalar). 
Qolip va sterjen materiallari yetarli darajada mustahkam 
bo’lmagani, 
qolip yaxshi zichlanmagani uchun quyma tanasida qumli 
bo’shliqlar xosil 
bo’ladi.

---

12 
Kirishish 
bo’shliqlari – oxirida qotayotgan qotishmaning qismlarida xosil 
bo’ladi.
Oxirida qotayotgan qotishmaning qismlariga kerakli miqdorda suyuq 
metall yetkazilmay qolganda 
bo’shliqlar to’dasi paydo bo’ladi. 
Kirishish 
bo’shliqlari va bo’shliqlar to’dasini oldini olish uchun suyuq 
metall uzilmasdan yetkazilib turilish kerak. 
Gaz 
bo’shliqlari – quyma tanasida sirtlari silliq bo’lgan ochiq yoki yopiq 
bo’shliqlar. Ularning sabablari: qolip va sterjen materiali qazlarni yaxshi 
o’tkazmasligi, qolip va sterjen aralashmasi me’yordan yuqori nam bo’lgani, 
suyuq metalda gaz 
ko’p bo’lgani. 
Issiq darzlar metall qotayotgan paytida xosil 
bo’ladi va donalarning 
chegaralaridan tarqaladi. Qotishma tarkibidagi nometall 
qo’shimchalar, 
gazlar, oltin ququrt va boshqalar issiq darzlarni 
ko’payishiga olib keladi. 
Soviq darzlar qotgan qotishmaning har xil qalinlikdagi qismlar har xil 
tezlik bilan sovishi tufayli xosil 
bo’ladi, bu holda quymada kuchli zoriqishlar 
vujudga keladi.
Metallning elastik xossalari, kirishish yuqori 
bo’lsa, va isssiqlik 
o’tkazuvchanligi past bo’lsa soviq darzlar ko’payadi. 

---

13