13-mavzu. Oligopoliya va monopolistik raqobat Reja



Yüklə 172,73 Kb.
səhifə6/9
tarix25.01.2023
ölçüsü172,73 Kb.
#80601
1   2   3   4   5   6   7   8   9
13-mavzu. Oligopoliya va monopolistik raqobat

optimallashtirish grafigi

Agar birinchi firma, ikkinchi firma 60 birlik mahsulot ishlab chiqaradi, deb faraz qilsa, u holda birinchi firmaning talab chizig`i 60 birlik chapga siljigan bozor chizig`i sifatida keladi. Rasmda bu talab



chizig`i
D1 (60)
bilan ifodalangan, bu talab chizig`iga mos chekli daromad

chizig`i
MR1(60)
bo`ladi. Bunday holda birinchi firmaning foydasini

maksimallashtiradigan ishlab chiqarish hajmi 30 birlikga teng (bu nuqta

MR1 (60) va
MC1
chiziqlari kesishgan nuqta). Agar birinchi firma ikkinchi

firma 90 birlik mahsulot ishlab chiqaradi, deb faraz qilsa, birinchi firmaning yangi talab chizig`i oldingisiga nisbatan chapga 30 birlik

siljiydi. Bu chiziq rasmda
D1 (90) . Endi birinchi firma foydasini

maksimallashtiradigan ishlab chiqarish hajmi 15 birlikka teng.

( MR1 (90)  MC1
bo`lgan nuqta). Va nihoyat, birinchi firma ikkinchi

firmani 20 birlik mahsulot ishlab chiqaradi, deb faraz qilsin. U holda

birinchi firmaning talab va chekli daromad
MR1
chiziqlari vertikal

ordinata o`qini kesib o`tadi (bu rasmda keltirilmagan) va birinchi firma umuman mahsulot ishlab chiqarmaydi. Agar biz birinchi firmaning maxsulot ishlab chiqarishini ikkinchi firmaning ishlab chiqarishdan bog`liq holda qanday o`zgarishni grafikda (16.5-rasm) ko`radigan bo`lsak,

birinchi firmaning ikkinchi firma ishlab chiqarishdan bog`liq ishlab

chiqarish chizig`ini olamiz, ya′nibunday bog`liqlikni ko`rinishida ifodalashimiz mumkin.
Q1
120

100

80

60
40


20
Q1 (Q2 ) funksiya




20 40 60
80 90
100
120 Q2



16.5-rasm. Kurno muvozanati

Birinchi firmaning ikkinchi firma ishlab chiqarishga ko`ra, ishlab



chiqarish chizig`i
Q1 (Q2 )
rasmda AB chizig`ini beradi.

Xuddi shunday, ikkinchi firmaning mahsulot ishlab chiqarish hajmini birinchi firma ishlab chiqarishiga ko`ra tahlil qilib, natijada ikkinchi

firmaning ishlab chiqarish chizig`i rasm).
Q2 (Q1 ) ni olishimiz mumkin (16.5-

Q2 (Q1 ) chizig`i ikkinchi firmaning birinchi firma ishlab chiqarish hajmini faraz qilgandagi va shu birinchi firmaning ishlab chiqarishi ikkinchi firmaning ishlab chiqarish hajmidan bog`liq ekanligini ifodalaydi. Agar firmalarning chekli xarajatlari bir-biridan farq qilsa,

ya′ni MC1 MC2
bo`lsa, ularning ishlab chiqarish chiziqlari
Q1 (Q2 ) va

Q2 (Q1 ) lar ham bir-biridan farq qiladi (16.5-rasm).
Birinchi firmaning ishlab chiqarish chizig`i bilan ikkinchi firmaning ishlab chiqarish chizig`i kesishgan E nuqtaga mos keluvchi birinchi va

ikkinchi firmalar tomonidan ishlab chiqariladigan mahsulot hajmlari muvozanati Kurno muvozanati deyiladi.
Muvozanat nuqtada har bir firma o`zining raqobatchi firmasining ishlab chiqarish hajmini aniq faraz qiladi. Muvozanat nuqtaga mos holda ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi ikkala firma uchun ham optimal hisoblanadi va hech qaysi firma o`z mahsulotining ishlab chiqarish hajmini optimal hajmdan ko`proq yoki kamroq o`zgartirishdan manfaatdor emas.

Q

Q
Mahsulot hajmini optimal hajmdan har qanday o`zgartirilishi ikkala firmaning ham daromadini kamayishiga olib keladi. Muvozanat ishlab

chiqarish hajmlari
E va
E firmalarning foydasini maksimallashtira-


1

2
digan hajmlar hisoblanadi va firmalar bir-birlarining ishlab chiqarish hajmlarini to`g`ri faraz qiladilar.
Kurno muvozanati, o`yinlar nazariyasida Nesh muvozanati deb yuritiladi. Nesh muvozanati holatida har bir o`yinchi o`zining raqibi tanlagan harakatiga ko`ra tanlovi eng yaxshi tanlov hisoblanadi. Nesh muvozanati holatida hech bir o`yinchi o`zining harakatini o`zgartirishdan manfaatdor emas. Kurno muvozanatida ham har bir duopolist raqibi tanlagan ishlab chiqarish hajmida o`zining ishlab chiqarish hajmini foydani maksimallashtiradigan darajada belgilaydi va shu sabab duopolistlar o`zlarining mahsulot ishlab chiqarish hajmlarini o`zgartirishidan manfaat olmaydilar.
Kurno modeli duopolistlar Kurno muvozanat holatida bo`lmaganda, ular shu muvozanatga erishish uchun harakat qilishi mumkinligi to`g`risida hech narsa demaydi. Nima uchun deganda, modelda raqobatchining mahsulot ishlab chiqarish hajmi o`zgarmas deb qilinadigan asosiy farazi bajarilmaydi. Hech qaysi firmaning mahsulot ishlab chiqarish hajmi o`zgarmasdan qolmaydi.

Yüklə 172,73 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin