13-mavzu. Qo’rg’oshin. Texnogen qor’g’oshin manbalari Reja

Qo’rg’oshin birikmalari. Ikki va to’rt valentli qo’rg’oshin birikmalari mavjud. Qo’rg’oshin kislotalarda eriganda ikki valentli tuzlari hosil bo’ladi. Ikki valentli qo’rg’oshin birikmalari nihoyatda barqaror, ularni to’rt valentli qo’rg’oshin birikmalariga o’tkazish uchun kuchli oksidlovchilar ta'sir ettirish kerak. Ikki valentli qo’rg’oshin birikmalari kuchsiz qaytaruvchi xossalar namoyon qilmaydi, to’rt valentli qo’rg’oshin birikmalari esa kuchli oksidlovchilar hisoblanadi.
To’rt valentli qo’rg’oshin birikmalarining umumiy soni ikki valentli qo’rg’oshin birikmalarinikiga qaraganda ancha kam.
Qo’rg’oshin uch xil oksid RbO, RbO₂ va Rb₃O₄ hosil qiladi. Ular rangli moddalardir.
Qo’rg’oshinning barcha birikmalari zaharli.
Ikki valentli qo’rg’shin birikmalari. Qo’rg’oshin (II) oksid. Qo’rg’oshin havoda qizdirilsa sariq rangli qo’rg’oshin (II) oksid PbO olinadi. Qo’rg’oshin(II)- gidroksid qizdirilganda u o’z tarkibidagi suvni yuqotib, qizil rangli qo’rg’oshin (II)- oksidga aylanadi. PbO glyot nomi bilan yuritiladi.
2Pb + O₂→ 2PbO Pb(OH)₂ → PbO + H₂O
Agar glyot uzoq vaqt qizdirilsa, qovoq rangli kukun holidagi surik Rb₃O₄ hosil bo’ladi.
6PbO + O₂ → 2Pb₃O₄
Qo’rg’oshin (II)- gidroksid oq rangli modda bo’lib, qo’rg’oshin tuzlari eritmasiga kuchli ishqor ta'sir etishidan hosil bo’ladi.
Pb(NO₃)₂ + 2NaOH → Pb(OH)₂ + 2NaNO₃
U ishqorlar bilan ham, kislotalar bilan ham reaksiyaga kirishadi. 100 g suvda 20C da 1,2 mg Pb(OH)₂ eriydi. Uning asos sifatidagi birinchi bosqich dissotsilanish konstantasi 4-10^~5 ga teng. Uning kislota sifatidagi dissotsilanish konstantasi 10^-12 ga teng.
Pb(OH)₂ + 2HCl = PbCl₂ + 2H₂O Pb(OH)₂ + 2NaOH = Na₂PbO₂ + 2H₂O
Qo’rg’oshin (II) sulfid — tabiatda galenit minerali holida uchraydi. U kislotalarda oz eriydigan sulfidlardan biridir. Uning eruvchanlik ko’paytmasi EK=[Rb²⁺]•[S^2-] = 3,4-10^-28. Qo’rg’oshin (II)- sulfid kristallari detektor apparatlar uchun ishlatiladi.