19-Variant. 1-Topshiriq. Tarbiya metodlari haqida tushuncha

---

19-Variant. 
1-Topshiriq. 
1.Tarbiya metodlari haqida tushuncha. 
 Tarbiya metodi (yunoncha “metodos” yо‘l) tarbiya maqsadiga erishishning yо‘li, 
tarbiyalanuvchilarning ongi, irodasi, 
tuyg‘ulari va xulqiga ta’sir etish usullari. Maqsad , mazmun, shakl 
kategoriyalari tarbiya jaroyonining mohiyatini ochib beradi. Biroq, tarbiya 
mohiyatini yoritishda qandav qilib tarbiyalash savoli bilan aloqador tana bir 
muhim kategoriya ham mavjud .Bu tarbiya metodi tushinchasidir. 
• Tarbiya metodlarining maqsadi va mazmuni. Maqsad nafaqat 
metodlarni oqlaydi, balki ularni aniqlab beradi. Maqsad qanday bo‘lsa, 
unga erishish metodlari unga muvofiq bo‘lishi zarur. 
• Metodning ijobiy va salbiysi bo‘lmaydi, tarbiya jarayonida ma’lum yo‘lni 
yuqori darajadagi samarali va samarasiz deya baholash mumkin emas. 
Metodning samaradorligini u qo‘llanilayotgan sharoit nuqtai nazaridan 
baholash mumkin. 
• Tarbiya metodlarini maqsadga muvofiq tanlash bir qator omillarga 
bog‘liq. Xalq pedagogikasida qo‘llanilgan xilma-xil tarbiya metodlarini 
quyidagi tarzda umumlashtirish mumkin. 
• Tushuntirish (hikoya qilish, o‘rgatish). 
• Mashqlantirish (odatlantirish, mashq qildirish). 
• Namuna (maslahat berish, uzr so‘rash, yaxshiliklar haqida so‘rash, 
o‘rnak bo‘lish). 
• Nasihat qilish, o‘git (undash, ko‘ndirish, iltimos qilish, yolvorish, tilak-
istak bildirish, ma'qullash, rahmat aytish, duo qilish, oq yo‘l tilash va 
hokazolar). 
• qoralash va jazo (ta'kidlash, ta'na, gina, tanbeh berish, majbur qilish, 
koyish, ayblash, uyaltirish, qo‘rqitish, nafratlanish, ont-qasam ichirish, 
urish, kaltaklash va hokazolar). 

Tarbiyaning umumiy metodlari 
 
• Ongni shakllantirishga hizmat qiluvchi metodlar. 
• Odatlantirish va faoloyatda mashqlantirish metodlari odatlantirish va 
faoliyatda mashq orqali eshitish metodlari. 
• Tarbiya rag’batlantirish va jazolash metodlari. 
• Rag’batlantirish (Maqullash, ko’ngil ko’tarish va dalda berish, ishonch 
bildirish, qayd qilish, og’zaki yoki yozma tashakkur bildirish mukofotlar) 
jazolash (tanbex berish, koyish, uyaltirish va boshqalar). 
• Pedagogik talab, o’rgatish, mashq qilish, tarbiyalovchi vaziyatlar, musobaqa, 
jamoatchilik fikri. 
• Hikoya, Tushuntirish, O’qitish, Ma’ruza Axloqoy, (Ma’naviy) Suhbat, Baxs,
Namuna ko’rsatish, Ko’rsatma.