2 Annotatsiya

Mustamlakachilik sharoitida Turkiston o‘lkasida madaniy uayot 
Turkiston ulkasida xalq maorif tizimi madrasa va maktablar faoliyati. Mustamlaka hukumatining 
mahalliy maorif tizimiga bulgan munosabati. 
Chor Rossiyasining Turkistondagi ruslashtirish siyosati. Turkiston general- gubernatorligining maorif 
sohasidagi siyosati. Rus-tuzem maktablarini tashkil etish buyicha N.O.Rozenbax tomonidan ishlab chiqilgan 
loyiha. Mustamlakachilik sharoitida Turkiston o‟lkasida ilm-fan. Ulkani ilmiy asosda o‟rganilishi. Turkiston 
o‟lkasida milliy madaniyat musiqa, tasviriy san'at. Me'morchilikda yevropa va Sharq madaniyati uyg‟unligi 
ijobiy natijalari. Mustamlakachilik sharoitida milliy adabiyot. Axmad Donish, Mukimiy, Zavqiy, Avaz O`tar va 
boshqalar. 
Turkiston o`lkasida jadidchilik harakati va siyosiy harakatlar 
 
Jadidchilik harakatining vujudga kelishidagi tarixiy shart sharoitlar. Jadidchilik ijtimoiy-siyosiy, 
madaniy-ma'rifiy, goyaviy-mafkuraviy va istiklolchilik harakati sifatida maydonga chikishiga turtki bo‟lgan 
omillar. 
Turkiston ulkasi jadidchilik harakati namoyondalari va ularning milliy uyg‟onishda tutgan o‟rni. 
Munavvarqori Abdurashidxonov (1878-1931), Abdulla Avloniy (1878-1934), Behbudiy (1875-1919) va 
boshqalar. 
Jadid maktablari - «usuli savtiya», ya'ni tovush ohangiga asoslangan jadid maktablarining tashkil 
topishi va rivojlanishi. Jadid milliy matbuoti. Jadid madaniy- ma'rifiy tashkilotlari va jadid adabiyoti. 
Jadidlarning siyosiy qarashlari. Turkiston o‟lkasida yangi siyosiy partiya va tashkilotlar. Sotsial demokratik 
g‟oyalarning Turkiston o‟lkasiga kirib kelishi. 
Xiva xonligi va Buxoro amirligining qizil armiya tomonidan tugatilishi. 
XXSR va BXSRning tashkil topishi 
 
1917-1920 yillarda Xiva xonligidagi ijtimoiy - iqtisodiy ahvol. Siyosiy o„zgarishlar (Yosh xivaliklar 
partiyasi faoliyati). Xonlikda vaziyatning keskinlashib borishi. Asfandiyorxonning olib borgan ichki va tashqi 
siyosati. Junaidxonning (1857-1938) faoliyati. Asfandiyorxonning o„ldirilishi va Said Abdulloni xon deb e'lon 
qilinishi va uning taxtdan voz kechishi. Hokimiyatni muvaqqat inqilobiy hukumat qo„liga o„tishi. 1920-1924 
yillarda Xorazmdagi ijtimoiy-siyosiy jarayonlar, Butunxorazm birinchi qurultoyi va Xorazm Xalq Sovet 
respublikasi tuzilganligini e'lon qilinishi (1920 yil 26 aprel). Hukumat raisi Polvonniyoz Xoji Yusupov, 
muovinlari - Jumaniyoz Sultonmurodov, Qo„shmamedxon Sapievlar faoliyati. Foyaviy siyosiy kurash. 
Xorazmda vatanparvarlar harakati. Xalq xo‟jaligining ahvoli, axoli turmush darajasi. 1917-1920 yillarda Buxoro 
amirligidagi ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy vaziyat. Amir Said Olimxon yurg‟izgan ichki va tashki siyosati. «Yosh 
buxoroliklar» tashkiloti faoliyati. 1918 yil mart oyi voqealari. Vaziyatning keskinlashib borishi F.Kolesov 
voqeasi, Qizil tepa bitimi (1918 y. 25mart). F. Xujaev, A.Fitrat va boshqalarni milliy harakatdagi faolliklari. 
XSSR va BSSR respublikalari va ularning tugatilishi. 

---

7