2-ci nəŞR ƏHLİ SÜNNƏ VƏl cəmaat

O, Allaha çox ibadət edənlərin ağlyışı idi. O, namaz qılarkən, Quran oxuyarkən, Quranı dinləyərkən, Rəbbinə dua edərkən ağlayardı. Bunun isə qəlb incəliyindən, qəlb təmizliyindən Uca Allahın əzəmətini bilməkdən, Ondan qorxmaqdan başqa bir səbəbi yoxdur. Mutarrif b. Abdullah b. əş-Şihhir - radıyallahu anhum – deyir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in yanına daxil oldum. Namaz qılırdı. Ağlamaqdan köksündən uğultu kimi səs gəlirdi»²⁴⁵. İbn Məsud - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – mənə: «Mənə Quran oxu!» deyə buyurdu. Mən: «Ey Allahın Rəsulu! Quran sənə nazil olmuşkən sənə Quranmı oxuyum» dedim. Peyğəmbər: «Mən onu başqasından dinləməyi sevirəm» deyə buyurdu. Mən ən-Nisa surəsini oxumağa başladım. Nəhayət: «Hər ümmətdən bir şahid gətirəcəyimiz və səni də onlara şahid təyin edəcəyimiz zaman nə cür olacaq». (ən-Nisa 41) ayəyə qədər oxudum. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – baxdıqda gördüm ki, gözündən yaşlar axır»²⁴⁶.

Ağ saçları haqqında soruşaq. Onun şərəfli dilindən bu ağ saçların nə üçün ağardığını öyrənək. Əbu Bəkr - radıyallahu anhum – rəvayət edir ki: «Ey Allahın Rəsulu! Saçlarına ağ düşüb» dedim. Peyğəmbər: «Hud, Vaqiə, Mursələt, Ammə Yətəsə Alun, İzəş Şəmsu Kuvvirat surələri saçlarımı ağartdı» deyə buyurdu²⁴⁷.
PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İN ZARAFATLAŞMASI

Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ümmətinin işləriylə, əskərləriylə, ailə üzvüləriylə məşğul olurdu. Hər haqq sahibinin haqqını verirdi. Bir kimsənin haqqını kiməsə görə tapdalamazdı. Yüklərinin və işlərinin çox olmasına baxmayaraq kiçiklərə də qəlbində bir yer ayırmışdı. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – böyüklərlə zarafat etdiyi kimi kiçiklərlə oynayır, zarafatlaşır, onlarla ünsiyyətdə olurdu. Əbu Hureyrə - radıyallahu anhu - Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ə: «Ey Allahın Rəsulu! Sən bizimlə zarafatlaşırsan» dedim. O: «Mən ancaq doğru olanı söyləyirəm» deyə buyurdu²⁴⁸. Ənəs b. Malik - radıyallahu anhu - rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ona: «Ey iki qulaqlı!» deyərək zarafat etmişdi²⁴⁹. Ənəs - radıyallahu anhu - rəvayət edir ki, bədəvi ərəblərdən Zahir b. Haram adında çirkin bir kimsə var idi. Lakin Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – o, kimsəni sevərdi. Bir gün Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – onun yanına getdi. O, da özünə aid olan malları satırdı. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – onu arxadan qucaqladı. O, da: «Məni burax, kimdir bu» dedi. Arxaya baxdıqda Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – görüb tanıdı. Onu tanıdıqda belini Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in sinəsinə sürtməkdən çəkmədi. Peyğəmbər: «Bu köləni kim ala bilər» deyə səsləməyə başladı. O, da: «Ey Allahın Rəsulu! Allaha and olsun ki, məni alacaq bir kimsə tapa bilməzsən» dedi. Peyğəmbər: «Sən Allahın yanında dəyəri yüksək olan bir kimsəsən» deyə buyurdu²⁵⁰. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in yanına bir qadın gələrək dedi: «Mənim üçün dua et ki, Allah məni Cənnətə salsın». Peyğəmbər: «Allah yaşlı qadınları Cənnətə salmaz» deyə buyurdu. Qadın ağlayaraq geri döndü. Peyğəmbər: «Ona xəbər verin ki, yaşlı qadınlar ixtiyar olaraq Cənnətə girməzlər, gənc olaraq girərlər. Allah buyurdu: «Bu onların haqq-hesab günündəki ziyafətidir» (əl-Vaqiə 56) deyə buyurdu²⁵¹. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Haqlı olduğu halda mübahisəni tərk edən kimsə üçün Cənnətin aşağısında bir ev, zarafatla da olsa belə yalanı tərk edən kimsəyə Cənnətin ortasında bir ev, əxlaqı gözəl olan kimsəyə də Cənnətin ən üstündə bir ev vardır»²⁵². Ənəs b. Malik - radıyallahu anhu - rəvayət edir ki, bir nəfər Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – dən minmək üçün bir minik istədi. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ona: «Səni dəvənin balasına mindirimmi?» deyə buyurdu. Adam: «Ey Allahın Rəsulu! Mən dəvənin balası ilə nə edim?» dedikdə Peyğəmbər: «Bütün dəvələr dəvədən doğmadımı?»²⁵³. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Vay o kəsin halına ki, insanları güldürmək üçün yalan danışır. Vay onun halına!»²⁵⁴. İmam Nəvəvi – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: «Zarafat bütün həddləri aşaraq, daimi gülüşə səbəb olub qəlbi Allahı zikr etməkdən uzaqlaşdırır və qəddarlaşdrırsa, haram olur. Daimi zarafatlar, zarafat edən kəsi insanlar arasında hörmətdən və etibardan salır. Lakin əgər zarafat (müəyyən hədd çərçivəsindədirsə) və günah formada deyilsə, onda burda heç bir haram yoxdur. Belə ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – də bəzən zarafat edərdi».
PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İN ÖVLADLARI İLƏ MÜNASİBƏTİ

Qızı Fatimə - radıyallahu anhə - nin yanına daxil olduğu vaxt onun üçün ayağa qalxar, əlini tutar, onu öpər və oturduğu yerə oturardı. O, da öz növbəsində onun üçün ayağa durar və əlini tutardı²⁵⁵. Qızları Ruqiyyə və Ummu Gülsüm - radıyallahu anhə - Əbu Ləhəbin oğlanları Utbə və Uteybənin zövcələri idi. Allah Əbu Ləhəd haqqında: «Əbu Ləhəbin iki əli qurusun» surəsini nazil etdikdə onlar da xanımlarını boşadılar. Səbri və Allaha şükr etməsiylə bizlər üçün nümunədir. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – həyatda ikən qızı Fatimə - radıyallahu anhə - dən başqa bütün oğulları və qızları vəfat etmişdir. Həyatda ikən altı övladını itirən bir ata üçün bundan daha ağır bir imtahan ola bilməz. Bununla bərabər kədərini üzünə vurmadı, paltarını cırmadı, saçlarını yonmadı, mərsiyə məclisləri qurmadı. Allahın bu imtahanına səbr edərək razı qaldı. Əksinə kədərli olanlara bir çox nəsihətlər və tövsiyələr vermişdir. Oğlu İbrahim vəfat etdiyi zaman ağladı. Sonra: «Göz ağlar, qəlb üzülər. Səndən ayrılmaq bizi üzmüşdür ey İbrahim!». Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurur: «Heç şübhəsiz ki, biz Allaha aidik və Onun da hüzuruna qayıdacağıq. Allahım bu müsibətə səbr etdiyimə görə mənə əcrimi ver. Onun yerinə mənə ondan da xeyirlisini ver. Deyəcək olursa mütləq Allaha ona ondan da xeyirlisini verər»²⁵⁶. «Səbr edənlərin də əcri heç şübhəsiz ki, hesabsız veriləcəkdir» (əz-Zumər 10).

PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İN ZÖVCƏLƏRİ İLƏ MÜNASİBƏTİ

Bir ər olaraq Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in şəxsiyyətinə gəlincə orada da sevgi, şəfqət, qadına qarşı nəzakət və onların təbiətini və duyğularını dərin bir şəkildə başa düşmək vardır. O, gözəl keçimli və daima insanı bir müamiləyə sahibdir. Ailəsi ilə zarafat edər və incə davranardı. Zövcələri ilə birlikdə gülər, yatmazdan öncə onlarla bir az söhbət edərdi. Bununla onlara qarşı sevgisini göstərərdi. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – zövcələri ilə gözəl əxlaqına nümunə olaraq onun möminlərin anası Aişə - radıyallahu anhə - nin İsminin son hərfini tələffüz etməyərək səsləməsidir: «Ey Aiş! Cəbrail sənə salam verir» deyə buyurdu²⁵⁷. Sad b. Əbu Vaqqas - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Sən Allah rizası üçün xərclədiyin hər bir şey üçün mütləq savab qazanırsan. Hətta yoldaşının ağzına qoyduğun bir loxmaya görə də»²⁵⁸. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Ən fəzilətli dinar kişinin ailəsinə xərclədiyi dinardı»²⁵⁹.

Bu ümmətin Peyğəmbəri! Əxlaq etibarı ilə hər bir kəsə nümunə olan kəs! Öz zövcələrini sevindirmək və onların sevgisini qazanmaq üçün nə edərdi? Aişə - radıyallahu anhə - rəvayət edir ki, mən heyzlikən qabdan su içər və qabı Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – verərdim. O, da ağzını mənim ağzımı qoyduğum yerə qoyar və qabdan içərdi. Sümüyün üzərində olan əti sıyırırdım. O, da sümüyü mənim əlimdən alır və ağzını mənim ağzımı qoyduğum yerə qoyar (beləcə əti sıyırardı)²⁶⁰. O, ər və arvad arasında olan münasibətlərin ən gözəl yollarını bizə öyrətdi. Günümüzdəkilər müasir ailə, avropa standartlarına uyğun ailə qurmaq istəyirlər. Subhənəllah! Onlara demək lazımdır ki, ən ali ailəni qurmağı Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – bizə öyrətmişdir. Aişə - radıyallahu anhə - rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – zövcələrini öpər sonra da dəstəmaz almadan namaza gedərdi»²⁶¹. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – bir çox hallarda qadının nə qədər yüksək bir məqama sahib olmasını bildirmişdir. Amr b. əl-Ass - radıyallahu anhu - rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – dən ən sevdiyin insanın kim olduğu barəsində soruşdum?». O: «Aişə» deyə buyurdu. Həyatda evlilik səadətinə çatmaq istəyən bir kimsə möminlərin anası Aişə - radıyallahu anhə - nin rəvayət etdiyi hədis barəsində düşünsün: «Mən və Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – eyni qabdan yaxalanardıq» dedi²⁶². Bu ümmətin Peyğəmbəri zövcəsini sevindirmək və onu mübah olan hər bir yolla sevgisini qazanmaq üçün heç bir fürsəti qaçırmazdı. Aişə - radıyallahu anhə - rəvayət edir ki, səfərlərin birində Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ilə birlikdə çıxmışdım. O, zaman mən hələ gənc və cavan idim. Çox kök də deyildim. O, insanlara: «Siz irəli gedin» deyə buyurdu. Sonra mənə: «Gəl yarışaq» deyə buyurdu. Mən də onunla yarışdım və onu keçdim. Növbəti səfərlərin birində isə artıq mən kökəlmişdim. Bu səfər o, insanlara: «Siz irəli gedin» deyə buyurdu. Sonra mənə: «Gəl yarışaq» deyə buyurdu. Bu səfər o, məni keçdi və gülməyə başladı: «Bu əvvəlkinin əvəzidir» deyə buyurdu²⁶³.

İncəlik, şəfqət və nəzakət dolu bu qissəyə baxın: Aişə - radıyallahu anhə - rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – mənə: «Məndən razı qaldığın anı da bilirəm, mənə qəzəb etdiyin anı da bilirəm». Aişə: «Bunu haradan bilirsən?» dedim. O: «razı olduğun zaman sən: «Xeyr, Muhəmmədin Rəbbinə and olsun deyirsən». Lakin qəzəb etdiyin zaman: «Xeyr, İbrahimin Rəbbinə and olsun» deyirsən. Aişə: «Bəli, Vallahi ey Allahın Rəsulu! Mən ancaq sənin İsmini tərk edə bilirəm» dedim²⁶⁴.

PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İN ZÖVCƏLƏRİNƏ HÖRMƏT VƏ EHTİRAM GÖSTƏRMƏSİ

Aişə - radıyallahu anhə – rəvayət edir ki, mən heç bir qadın haqqında Xədicəyə qarşı qısqandığım dərəcədə qısqanc olmadım. Halbuki o, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in mənimlə evlənməsindən 3 il əvvəl vəfat etmişdir və mən onu əsla görməmişdir. Ona qarşı olan qısqanclığımın səbəbi Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in onun adını tez-tez zikr etməsinə, Allah ona Cənnətdə qamışdan bir ev ilə müjdələməsidir. Bir qoyun kəsdiyi zaman ondan bir parçanı onun dostlarına göndərərdi. (Başqa rəvayətdə: «Allah onun yerinə sənə ondan da xeyirlisini verdi. O: «Allah mənə ondan xeyirlisini vermədi. İnsanlar məni inkar etdikləri zaman o, mənə iman gətirdi, insanlar məni yalan saydıqları zaman o, məni təsdiq etdi, insanlar məni məhrum buraxdıqları zaman o, malını mənimlə paylaşdırdı, Allah heç bir qadından mənə övlad vermədiyi zaman onun vasitəsiylə mənə övlad nəsib etdi²⁶⁵)»²⁶⁶. Ənəs - radıyallahu anhu - rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – bir hədiyyə gətirildiyi zaman buyurardı: «Bunu filan qadına götürün. Çünkü o, Xədicənin yoldaşı idi»²⁶⁷.

Bu qədər çətinliklərə, sınaqlara, əziyyətlərə baxmayaraq öz əhli ilə necə də gözəl rəftar edirdi. Buna heyrət etməmək olmur! Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in 11 xanımla evləndi. Bunlar - Möminləri anaları - adını aldılar. Vəfat etdikdə 9 xanımı həyatda idi. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – yaşlı, dul, gücsüz qadınlarla evləndi. Aişə - radıyallahu anhə - rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – səfərə çıxmaq istədiyi zaman xanımları arasında püşk atardı. Püşk hansımıza düşərdisə onunla səfərə çıxardı. O, xanımlarının hər birini bir gün və bir gecə ayırardı»²⁶⁸. O, xanımlarını ibadətə sövq edər və bu xüsusda onlara yardım edərdi. «Əhlinə namaz qılmağı əmr et, özün də ona səbrlə davam et. Biz səndən ruzi istəmirik, (əksinə) sənə ruzi verən bizik». (Ta ha 132).

Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – gecə ibadətlərini etməyə və bu xüsusda bir-birilərinə yardımçı olmaqlarına çox təşviq etmişdi. O, qədər ki, xanım öz ərinin, ər də öz xanımının üzünə su səpəcək qədər: Əbu Hureyrə - radıyallahu anhu - rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Allah rəhm etsin o, kimsəyə ki, gecələr namaz qılmaq üçün durar və öz xanımını da oyadar. Əgər xanımı durmazsa onun üzünə su çiləyər. Allah rəhm etsin o, qadına ki, gecələr namaz qılmaq üçün ayağa durar və ərini də oyadar. Əgər əri durmazsa üzünə su çiləyər»²⁶⁹.

PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İN QOHUM ƏQRABASI İLƏ MÜNASİBƏTİ

Əqrabalıq bağını ən gözəl şəkildə qoruyan insanların ən mükəmməli idi. O, qədər ki, Qureyş müşrikləri də onu Peyğəmbərlikdən əvvəl əmin, sadiq deyə çağırırdılar. Onu bu cür tərif edərdilər. Xədicə - radıyallahu anhə - deyir ki: «Sən əqrabalıq bağını qoruyur və doğru danışansan» deyə onu vəsf etmişdi²⁷⁰. O, haqların ən böyüyünü və vaciblərini, ən üstününü yerinə yetirirdi. Uşaq ikən itirmiş anasının qəbrini ziyarət edər: Əbu Hureyrə - radıyallahu anhu - rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Anasının qəbrini ziyarət etdi. Ağladı, ətrafdakılar da ağladılar. Sonra: «Anam üçün istiğfar diləməkdən ötrü Rəbbimdən izn istədim. Mənə izn vermədi. Qəbrini ziyarət etmək üçün Rəbbimdən izn istədim. Mənə izn verdi. Siz də qəbirləri ziyarət edin. Çünki qəbir ziyarəti ölümü xatırladır»²⁷¹.

Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in yaxın əqrabaları üçün nə qədər çalışdığını, onların Cəhənnəmdən qurtulmaları üçüm dua etməsini, bunun üçün nə qədər istəkli olduğunu görürük. Əbu Hureyrə – radiyallahu anhu – rəvayət edir ki: «Və ən yaxın qohumlarını qorxut!» (əş-Şuəra 214)-cü ayəsi nazil olduqda Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ayağa qalxıb buyurdu: «Ey Kəb b. Luey oğullar! Özünüzü oddan xilas edin. Ey Abdi Mənaf oğulları! Özünüzü oddan xilas edin. Ey Həşim oğulları! Özünüzü oddan xilas edin. Ey AbdulMuttalib oğulları! Özünüzü oddan xilas edin. Ey Muhəmmədin qızı Fatimə! Özünü oddan xilas et. Çünki mən səni Allahın əzabından qorumağa qadir deyiləm. Yalnız sizinlə qohumluq əlaqələrim olduğu üçün sizə yaxşılıq edirəm (siz əməl edin. Mən sizə Qiyamət günü fayda verə bilmərəm. Öz qızına deyir ki: Sən məndən nə istəyirsənsə mən sənə verərəm. Lakin Allah qatında əməlin olmasa sənə heç bir fayda verə bilmərəm)»²⁷².

Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – heç nədən çəkinmədən əmisini dəvət etdi. Həris olaraq onu durmadan dinə dəvət etdi. Nəhayət ölüm döşəyində ikən onun yanına gəldi. Səid b. Musəyyibin atası deyir ki, Əbu Talib ölüm anında ikən Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm – onun yanına gəldi. Onun yanında Əbu Cəhl ilə Abdullah b. Əbu Umeyyə b. Muğirə də var idi. Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Ey əmi! Lə İləhə İlləllah – kəlməsini de ki, bununla Allah yanında sənin lehinə şəhadət edim». Əbu Cəhl və Abdullah b. Əbu Umeyyə b. Muğirə də: «Ya Əbu Talib! AbdulMuttalibin millətini tərkmi edirsən?» dedilər. Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm – sözünü əmisinə deməkdə davam edirdi. Onlar da öz sözlərini deməkdə davam edirdilər. Nəhayət Əbu Talibin onlara söylədiyi son söz: «AbulMuttalibin milləti üzərindəyəm!» oldu və: «Lə İləhə İlləllah» deməkdən çəkindi. Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Yaxşı bil ki, Allaha and olsun ki, qadağan olunanadək sənin üçün Allahdan bağışlanma diləyəcəyəm». Bundan sonra Allah ayə nazil etdi: «Müşriklərin Cəhənnəmlik olduqları (müsəlman-lara) bəlli olduqdan sonra, onlarla qohum olsalar belə, Peyğəmbərə və iman gətirənlərə onlar üçün bağışlanma diləmək yaraşmaz». (ət-Tövbə 113). «(Ya Məhəmməd!) Şübhəsiz ki, sən istədiyini doğru yola yönəldə bilməzsən. Amma Allah dilədiyini doğru yola salar. Doğru yolda olacaq kəsləri (öz əzəli elmi ilə) daha yaxşı o bilir». (əl-Qəsəs 56). Başqa rəvayətdə Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Ey əmi! Lə İləhə İlləllah – kəlməsini de ki, bununla Allah yanında sənin lehinə şəhadət edim». Əbu Talib: «Qureyşin məni ayıblaması və haqqımda: «Əbu Talib bunu ancaq qorxudan dedi!» demələri olmasaydı, onu deyib səni məmnun edərdim»²⁷³. Yalnız ayə nazil olduqdan sonra Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm – əmri dinləyib itaət etdi və müşrik əqrabalarına dua etməyi tərk etdi.

PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İN XİDMƏTÇİLƏRİ İLƏ MÜNASİBƏTİ

Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – öz xidmətçiləri ilə gözəl rəftar edər və buyurardı: Cabir b. Abdullah - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm – kölələrlə yaxşı rəftar etməyi tövsiyə edərək buyurdu: «Yediyinizdən onlara yedirdin, geyin-diyinizdən onlara geyindirin, qüdrətli və əzəmətli Allahın yaratdıqlarına əzab verməyin (Başqa rəvayətdə: Həqiqətən kölələriniz sizin qardaş-larınızdır! Allah onları sizin tabeçiliyinizə vermişdir. Onları gücləri çatmadığı bir işlə yükləməyin. Hərgah onları gücləri çatmadığı bir işlə yükləsəniz, onda onlara kömək edin)»²⁷⁴. Əbu Hureyrə - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Sizdən birinizə köləsi yemək gətirdikdə onu da yeməyə dəvət etsin. Dəvəti qəbul etməsə ona öz əlindən yemək versin»²⁷⁵. Miqdam b. Mədi - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Özün nə yesən sənin üçün sədəqədir. Övladına, zövcənə və xidmətçinə nə yedirtsən o, da (sənin üçün) sədəqədir»²⁷⁶. Ənəs - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm – ə on il xidmət etdim. Bir dəfə də olsun mənə uf demədi, üstümə qışqırmadı. Etdiyim bir işdən ötrü nə üçün onu etdin, etmədiyim bir işdən ötrü də nə üçün bu işi etmədin deyə demədi (Başqa rəvayətdə: Əgər xanımlarından biri məni qınamış olsaydı ona: Onu buraxın. Çünkü nə təqdir edilmişsə o, da olur²⁷⁷)»²⁷⁸. Bununla bərabər onu cəzalan-dırmadı, üstünə qışqırmadı əksinə onun üçün dua edər, kölnünü alar, onun və ailəsinin ehtiyaclarını qarşılayardı. Ənəs - radıyallahu anhu – rəvayə edir ki, anam: «Ey Allahın Rəsulu! Bu sənin xidmətçindir. Onun üçün dua et» dedi. Peyğəmbər: «Allahım ona çox mal və övlad ver və verdiklərini də ona üçün bərəkətli et»²⁷⁹. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – əlinin altında olan zövcələrini və xidmətçilərinə qarşı əsla sərt davranmamış və onları vurmamışdır. Aişə - radıyallahu anhə – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – lazımsız bir şey söyləməz və etməzdi. Bazarda kimsə ilə münaqişə etməzdi, ona pislik edənə pisliklə qarşılıq verməz, bağışlayar və intiqam almazdı. Mübarək əli ilə heç kəsi döyməmişdi. Cihad istisna olmaqla, heç bir xidmətçisini və zövcəsini döyməmişdir (Başqa rəvayətdə: Yolundan azmış din mənsublarını Allahdan başqa haqq ilah yoxdur demələri ilə doğrultmadıqca, onun vasitəsilə kor gözləri, kar qulaqları və qapalı qəlbləri açmadıqca Allah onun ruhunu almayacaqdır²⁸⁰)»²⁸¹.

PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İN QONŞULARI İLƏ MÜNASİBƏTİ

Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in qonşuluğu nə qədər də gözəl idi. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – Əbu Zərr - radıyallahu anhu – tövsiyəsində buyurur: «Ey Əbu Zərr, sən sulu yemək bişirəcək olsan suyunu çox et və qonşuna da ver» deyə buyurdu²⁸². Əbu Şureh - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Allaha and olsun ki, iman gətirməz! Allaha and olsun ki, iman gətirməz! Allaha and olsun ki, iman gətirməz!». Səhabələr: «Kim Ey Allahın Rəsulu!» deyə soruşdular. Peyğəmbər: «Qonşusu şərindən əmin olmayan kimsə»²⁸³. Əbu Hureyrə - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Qonşusu şərindən əmin olmayan kimsə Cənnətə girməz»²⁸⁴.

PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İN UŞAQLARA OLAN MƏRHƏMƏTİ

Uşaqlara qarşı çox mərhəmətli və şəfqətli idi. Onları öpər, qucaqlayar və sığallayardı. Ənəs - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – oğlu İbrahimi aldı, öpdü və qucaqladı»²⁸⁵. Ənəs - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – kiçik uşaqların yanından keçdikdə onlara salam verib salamlayardı»²⁸⁶. Ənəs b. Məlik - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – dən daha çox uşaqlara mərhəmətli olan bir kimsə görmədim»²⁸⁷. Kiçik uşaqlara qızmaz, onlarla sərt davranmaz, onları azarlamazdı. Aişə - radıyallahu anhə – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – kiçik uşaqlar gətirilir, onlara dua edərdi. Ona kiçik bir uşaq gətrildi. Paltarı üzərinə sidik ifraz etdi. Su gətrilməsini əmr etdi, onun üzərinə sərpti və paltarını yumadı»²⁸⁸. Əbu Hureyrə - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – Əli - radıyallahu anhu – nun oğlu Həsən - radıyallahu anhu – ya dilini göstərir, Uşaq da onun dilinin qırmızı rənginə gülər və oynayardı»²⁸⁹. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – Ummu Sələmənin qızı Zeynəb ilə oynayar və ona: «Ey Zeynəbçik, ey Zeynəbçik! deyə dəfələrlə səsləyərdi»²⁹⁰. Bir bədəvi Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in yanına gələrək: «Siz uşaqlarınızı öpürsünüz? Biz isə onları öpmürük» dedi. Peyğəmbər: «Əgər Allah sənin qəlbindən rəhməti almışsa mən sənə nə edə bilərəm» deyə buyurdu²⁹¹. Ənəs - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – insanların ən gözəl əxlaqlısı idi. Mənim Əbu Umeyr adlı bir qardaşım vardı. Süddən kəsilmişdi. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – gəldiyi zaman onu görmüş və: «Ey Əbu Umeyr! Nuğeyrə nə etdin? (balaca quşdur)» deyə buyurdu. Ənəs: «Qardaşım onunla oynayırdı» dedi²⁹². Ənəs - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – Ənsarı ziyarət edər, uşaqlarına salam verir və başlarına sığal çəkərdi»²⁹³. Ənəs - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – insanların ən gözəl əxlaqlısı idi. Bir gün məni bir ehtiyacdan dolayı bir yerə göndərdi. Vallahi getmərəm – dedim. Lakin içimdə Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in əmr etdiyi yerə getməyi niyyət etmişdim. Çölə çıxdım və çöldə oynayan uşaqlara qoşuldum. (Əmr etdiyi yerə getməyi unutdum) Bir də gördüm ki, arxadan başımı kimsə tutdu. Baxdım ki, gülür və mənə: «Ey Ənəscik! Söylədiyim yerə getdinmi?». Mən: «Bu dəqiqə gedirəm ya Rəsulallah!» dedim²⁹⁴.

Böyük bir ibadəti yerinə yetirərkən də uşaqlarla oynayardı. O, qızı Zeynəb - radıyallahu anhə – nin qızı Umameyi qucağına götürərək namaz qılardı. Qiyamda durduqda qızı götürər, səcdə etdikdə isə yerə qoyardı»²⁹⁵.