2-ma’ruza. Hamkorlikda ishlashni tashkil etish: Sanoat va

Taqqoslash omillari 
Bulutga asoslangan ishlab 
chiqarish 
CBM sanoat 4.0 – aqlli zavod 
Ishlab chiqarish 
xizmatlari 
Moslashuvchanlik 
Muayyan sohalar bilan 
cheklangan (HMI umumiy 
emas) 
Barcha sohalarda – tizimning 
umumiy xususiyatlari (ilg'or 
HMI) 
Tashkilotning 
kengayishi 
Virtuallashtirilgan birliklar 
bilan cheklangan 
CPS texnologiyalari (virtual-
fizik ob'ektlar) asosida 
kengaytirish oson 
Mahsulot xilma-xilligi 
Yuqori 
Juda baland 
Vaqt – bozorga 
Qisqa 
Juda qisqa, darhol (3D bosib 
chiqarish) 
Tarmoqqa ulanish 
Qisman simsiz 
AKT texnologiyalarining barcha 
turlari bilan to'liq tarmoqqa 
ulangan 
Hamkorlik 
Bulutli joylashtirish modellari 
asosida 
Yorqin tuzilma (barcha 
qurilmalar, uskunalar, 
mashinalar, SW, sensorlar 
kiradi) 
Sensorlar/real vaqtda 
moslashuvchan 
boshqaruv/nazorat 
Kiritilgan mashinalar, uskunalar va 
virtual xizmatlar 
Real vaqt, simsiz, barcha 
qurilmalar va sensorlar + 
jarayonlar orasida 
Shaffoflik 
Shaffoflik cheklangan 
Yuqori shaffoflik 

---

Xizmatga asoslangan 
Asosiy texnologiya 
Asosiy texnologiya 
Virtual egizaklar 
Mavjud emas 
Asosiy texnologiya 
Mobil qurilmalarni qo'llash Cheklangan ilovalar (masalan, 
mashinalar orasidagi aloqa) 
Yuqori darajadagi, har 
tomonlama ilovalar 
Birgalikda ishlashga bo'lgan 
ehtiyoj 
Ko'pgina mavjud standartlar 
Ko'p echimlar etishmayapti 
(masalan, M2M aloqasi uchun 
standartlar) 
Xavfsizlik (oxirgi nuqta, 
tarmoq) 
Oxirgi nuqta va aloqa xavfi yuqori 
xavfsizlik bilan cheklanishi 
mumkin 
M2M (IoT) tufayli yuqori xavf 
Asosiy texnologiyalar 
Virtualizatsiya, bulutli hisoblash, 
xizmatga asoslangan 
texnologiyalar 
CBM + IoT, BigData, sensorlar, 
virtual simulyatsiya kabi 
Wu va boshqalar (2013) bulutli ishlab chiqarish ilovalarining asosiy sohalarini 
mavzular xaritasida foydalanuvchi sinflari bilan birga taqdim etadilar. Ilovalar CBM 
tizimlarining hayot aylanishini qamrab oladi, ammo tizimda ba'zi bo'shliqlar 
mavjud, masalan, inson omili muammolari. CBMlar ish va ish tizimlarini tubdan 
o'zgartirganda, integratsiyalashgan kooperativ tizimlarning ushbu qismlari 
kengaytirilishi kerak (Golightly va boshqalar, 2016). SFlarda bu muammolar asosiy 
xizmatlar sifatida ilg'or HMI tomonidan hal qilinadi. 
Bulutli hisoblash CBM uchun asosiy texnik ma'lumotni ta'minlaganligi va 
tarmoq va virtual ishlab chiqarish kabi ishlab chiqarishda ilg'or kontseptsiyalarga 
imkon berganligi sababli, cheklovlar ushbu sohalar bilan bog'liq. Ishlab chiqarish 
jarayonida olingan katta hajmdagi ma'lumotlarning real vaqt rejimida ishlashi 
(masalan, kuch, harorat) ishlashda muammolarga olib kelishi mumkin, chunki ular 
Internet orqali ma'lumotlarni saqlash va tahlil qilish amalga oshiriladigan bulutga 
yuklanadi va natijalar ishlab chiqarish birliklari uchun real vaqt nazorati (Vang va 
boshqalar, 2015). Shunday qilib, javob vaqti, aloqa kanali (ma'lumotlar bilan 
ishlash) muammosi, aloqa va ma'lumotlarni saqlash xavfsizligi bulutli ishlab 
chiqarishda ham turli cheklovlarga olib kelishi mumkin. 
Handling sanoat 4.0 yondashuvi “Aqlli fabrikalar” (Smart Factories – SF) 
ishlab chiqilganligiga asoslanadi, SFda fizik jarayonlar kiberfizik tizimlar 
tomonidan nazorat qilinadi va fizik dunyoning virtual nusxasini (virtual egizak) 
yaratadi va markazlashtirilmagan qarorlar qabul qiladi, shu bilan birga barcha 
qurilmalar real vaqt rejimida internet va buyumlar interneti komponentlaridan 

---

foydalangan holda bir-biri bilan (shu jumladan odamlar) hamkorlik qilmoqda. SFda 
o'zaro ishlashga, xavfsizlikka bo'lgan ehtiyoj yuqoriroq (barcha qurilmalar o'rtasida 
kuchli aloqa), sensorlar, mobil qurilmalar va odamlarning (aqlli interfeyslar orqali) 
barcha sohalarda va darajalarda doimiy hamkorligi muhim (Liu va Xu, 2016). Aqlli 
fabrikalarda sun'iy intellekt texnikasi bilan qo'llab-quvvatlanadigan kata 
ma’lumotlar (BigData)ga asoslangan tahlil qo'llaniladi va real vaqtda virtual 
simulyatsiya natijalari (virtual egizaklar asosida) ham qo'llaniladi.