2-mavzu: Korxona mustaqil xo‘jalik yurituvchi bozor sub’ekti. Reja

Vertikal kombinatsiyalash xomashyoga yarim tayyor mahsulot yoki tayyor mahsulot olish uchun ishlov berish ketma-ket uyushtirilganda bo‘ladi.
Gorizontal – bir xomashyodan, uni ketma-ket ishlov berib, asosiy yarim tayyor mahsulot yoki tayyor mahsulot olinadi, paydo bo‘lgan chiqindilaridan esa ikkilamchi yarim tayyor yoki tayyor mahsulotlar olinnaeda yuzaga keladi.
Kombinatsiyalashtirishning iqtisodiy samaradorligining umumlashtiruvchi ko‘rsatkichi kombinatsiyalashgan va kombinatsiyalashmagan ishlab chiqarishlarda qilingan harajatlar farqidir.
Bulardan tashqari, kombinatsiyalashtirishning iqtisodiy samaradorligini aniqlashda, hamma sanoat tarmog‘lari uchun umumiy texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlar bilan birgalikda, sanoatning ma'lum tarmog‘i uchun ahamiyatga ega bo‘lgan ko‘rsatkichlar ham hisoblab chiqiladi.
4. Korxonalarni kooperatsiyalashuvi .


Kooperatsiyalash deganda, sanoat tajribasida, hamjihatlikda oxirgi mahsulot chiqarish bo‘yicha korxonalarning ishlab chiqarish aloqalari tushuniladi. Ishlab chiqarish kooperatsiyalashuvi, boshqa mahsulot jihozlari, mashinalari uchun alohida detallar va agregatlar tayyorlaydigan soha va korxonalarning ixtisoslanishigadan bevosita kelib chiqadi.
Kooperatsiyalash tarmog‘ va hududiy tamoyillar bo‘yicha amalga oshiriladi.
Tarmog‘ tamoyili bo‘yicha kooperatsiyalash tarmoq ichidagi va tarmoqlararoga, hududiy esa tuman ichidagi va tumanlararoga bo‘linadi.
Kooperatsilash mashinosozlik, oziq-ovqat, yengil, yog‘ochga ishlov berish sanoatlarida juda keng tarqalgan.
Kooperatsiyalashganlik darajasi quyidagi asosiy ko‘rsatkichlar bilan aniqlanadi:

• 
  korxonada mahsulot ishlab chiqarishning tannarxidagi kooperatsiyalash bo‘yicha olinadigan bu butlovchi mahsulotlar va yarim tayyor mahsulotlar salmog‘i;
  
• 
  korxonada chetga chiqarish uchun tayyorlanadigan yarim tayyor mahsulotlarning umumiy chiqaradigan mahsulotlardagi salmog‘i;
  
• 
  shu korxona bilan kooperatsiyalashadigan korxona soni.