2-mavzu: Moddiy nuqta dinamikasiga doir masalalar echish

A
og`irligining 0,1 qismiga teng bo`lgan F
ish
ishqalanish kuchi ta’sir 
qiladi. Avtomobilь tekis harakatlanganda motorining F tortish kuchi qanday
bo`lishi kerak? Avtomobilь 2 m/s
2
 tezlanish bilan harakat qilgandachi? 
2.21. a = 2,44 m/s o`zgarmas tezlanish bilan harakatlanayotgan 
avtomobilь bakidagi benzinning sirti gorizont bilan qanday

burchak tashkil 
qiladi? 
2.22. Tramvay vagonining shipiga mahkamlangan ipga shar osilgan. 
Vagon tormazlanganda, uning tezligi, 

t = 3 s vaqt oralig`ida v
1
= 18 km/soat
dan v
2
= 6 km/soat gacha bir tekisda o`zgaradi. Bunda shar osilgan ip qanday 

 burchakka og`adi? 
2.23. Temir yo`l vagoni tormozlanganda, uning tezligi

t=3s vaqt 
oralig`ida v
1
=47,5 km/soat dan v
2
= 
= 30 km/soat gacha bir tekisda o`zgaradi. 
Vagon tormozlanganda, polkadagi chamadon siljiy boshlashi uchun, 
chamadon bilan polka orasidagi k ishqalanish koeffitsiyentining chegaraviy 
qiymati qanday bo`lishi kerak? 
2.24. Stolda yotgan arqonning osilib turgan qismining uzunligi uning 
butun uzunligining ¼ % ini tashkil qil-ganda, u sirg`anib tusha boshlaydi. 
Arqonning stolga ish-qalanish koeffitsiyenti nimaga teng? 
2.25. Avtomobilning massasi m=1 T. Avtomobilь harakatlanayotganda 
unga m
A
og`irligining 0,1 qismiga teng bo`lgan ishqalanish kuchi ta’sir 
qiladi. Agar avtomobilь o`zgarmas tezlik bilan: a) qiyaligi har 25 m yo`lda 1 
m balandlikka ko`tariladigan toqqa chiqayotgan, b) xuddi shu qiyalikdagi 
tog`dan tushayotgan bo`lsa, avtomobilь motorining tortish kuchi topilsin. 
2.26. Qiyaligi har 25 m yo`lda 1 m balandlpkka ko`tariladigan toqqa 1 
m/s
2
tezlanish bilan chiqayotgan avtomobilь motorining F tortish kuchi 
topilsin. Avtomobilning massasi m=1T va ishqalanish koeffitsiyenti 0,1 ga 
teng. 
2.27. Jism qiyaligi gorizont bilan 

= 4° bo`lgan tekislikda yotibdi.
Jismning qiya tekislikda sirg`ana boshlashi uchun ishqalanish koeffitsiyenti 
qanday chegaraviy qiymatga ega bo`lishi kerak? Agar ishqalanish koeffitsi-
yenti k=0,03 bo`lsa, jism qanday tezlanish bilan 
sirg`anadi? Shunday sharoitda jism s= 100 m 
yo`lni qancha t vaqtda o`tadi? Yo`lning oxirida 
jism qanday tezlikka erishadi? 
2.28. Jism gorizont bilan 

= 45° burchak 
tashkil qilgan qiya tekislikdan sirg`anib 
tushmoqda. Jism s= 36,4 sm masofani o`tganda 
v=2m/s tezlikka erishadi, Jismning tekislikka 
ishqalanish koeffitsiyenti topilsin. 
2.29. Jism gorizont bilan 

= 45° burchak tashkil qilgan qiya tekislikda 
sirg`anib tushmoqda. Jism o`tgan s 
yo`lning t vaqtga bog`lanishi s = St
2
tenglama bilan berilgan, bunda S =1,73 
m/s
2
. Jismning tekislikka k ishqalanish koeffitsiyenti topilsin. 

---

10 
2.30. Massa m
1
=2 kg va m
2
=1 kg bo`lgan toshlar bir-biriga ip bilan 
birlashtirilib, vaznsiz bloka osilgan. Toshlarning a harakat tezlanishi va
ipning T taranglik kuchi topilsin. Blokka bo`lgan ishqalanish hisobga 
olinmasin. 
2.31. Vaznsiz blok stolning qirrasiga mahkamlangan (1-rasm).
Massasi n
1
= n
2
= 1 kg bo`lgan 1 va 2 toshlar bir-biriga ip bilan birlashtirilib, 
blokka osilgan. 2 toshning stolga ishqalanish koeffitsiyenti k = 0,1. ga teng.
Toshlarning harakat tezlanishi va ipning T taranglik kuchi topilsin. 
Blokdagi ishqalanish hisobga olinmasin. 
2.32. Gorizont bilan 
