2. Mavzu: O`qituvchi faoliyatida pedagogik qobiliyaT

mohirlik
ham deb ataydilar. Mohirlik ham qobiliyatning o`zginasidir. 
Demak, qobiliyat ko`nikma va malakalarning paydo bo`lish jarayonida shakllanadi. 
Pedagogikada o`qituvchi qobiliyati – bu imkoniyatdir, uning mohirligi zaruriy 
darajasi faqatgina o`qitish va tarbiyalash jarayonida takomillashib boradi va yutuqlarga 
erishishida zamin yaratadi. Tug`ma qobiliyatlar zehn deyiladi. 
Iqtidor, iste`dod, daholik
– insonning ijodiy faoliyati jarayonida erishiladigan qobiliyatlarning rivojlanish 
bosqichlari hisoblanadi. Qobiliyatlar xarakter kabi, shaxsning faqatgina ma`lum 
faoliyatidagina mavjud bo`lgan sifatlaridir.
Psixologiyada qobiliyat – insonning kasbiy bilim, ko`nikma va malakalarni 
qiyinchiliksiz, osonlik bilan mukammal egallashi va biror faoliyat bilan muvaffaqiyatli 
shug`ullanishiga aytiladi. U o`qituvchining kasbiy faoliyatida ham yorqin namoyon 
bo`ladi. 
Kasbiy faoliyatning ta`lim mazmunini belgilovchi sifatlari o`qituvchining 
ijodkorligida namoyon bo`ladi. Ijodkorlik – bu sifat jihatidan yangi, original va 
takrorlanmas biror yangilikni paydo qiluvchi faoliyatdir.
Mahsuldor 
ijodkorlikda belgilangan har qanday muammo muvaffaqiyatli hal 
qilinadi; ijod qilishga layoqatli bo`lgan o`qituvchilarning asosiy qismida bu jihatlar 
namoyon bo`ladi. 

---

Evristik
ijodkorlik, jamiyatda ro`y berayotgan kasbiy faoliyatga oid yangiliklarni 
dadil o`zlashtirish va targ`ib qilishni anglatadi, ya`ni uning asosida g`oyalar (farazlar) 
hosil qilish jarayonini intensifikatsiya qilish va ularning haqiqatga yaqinligini 
(ehtimolligini, ishonchliligini) izchil amalga oshirish va bunda yangi holatda dadil 
harakat qilish qobiliyati, fikrlash jarayoni asosida tafakkurni rivojlantirish kuzatiladi.
Kreativ 
ijodkorlikda o`qituvchi ijtimoiy ahamiyatga ega bo`lgan yangi 
nazariyalarni yaratadi, o`z fikrlari va takliflari bilan chiqadi, mohir va tajribali, layoqatli 
o`qituvchilargina bunga erishishi mumkin. 
Tabiiy anatomik-fiziologik layoqat nishonalari qobiliyatlarning fiziologik asosini 
tashkil etadi. Keyinchalik qobiliyatga aylanadigan layoqat nishonalarining majmui 
insonning 
iste`dodi
deyiladi.
Insondagi bilish va layoqat nishonalari jarayonlarining yig`indisi, iste`dodining 
yuksak cho`qqisi – uning intellektini belgilaydi. 
“Intellekt – bu aqlan ish ko`rish, 
ratsional fikrlash va hayotiy muammolarni mohirona hal qilishning global qobiliyati” 
(Veksler),
ya`ni intellekt insonning atrof muhitga to`liq moslasha olish qobiliyati deb 
qaraladi. 
Intellektning tarkibiy tuzilishi olimlar tomonidan quyidagicha ta`riflanadi: