2 nd International Multidisciplinary Scientific Conference

Haykaltaroshlik. Tasviriy san'atning turlaridan biri bo'lgan haykaltaroshlik asarlarida borliq hajmga ega 
bo'lgan shakllar orqali makonda tasvirlanadi. Stol ustiga qo'yiladigan haykalchalar, park va xiyobonlarga 
o'rnatilgan turli haykal va yodgorfiklar, binolarning devorlariga, tanga, belgi, medal kabibuyumlarning 
yuzasidagi bo'rtma tasvirlar haykaltaroshlik san'atining turli ko'rinishi hisoblanadi. 
Tasviriy san’atning janrlariga keladigan bo’lsak, ular sakkiz xildir:portert, avtoportret, manzara,
natyurmort, botal janr , animalistik, maishiy,tarixiy janr.

---

Proceedings of Global Technovation 
2
nd
 International Multidisciplinary Scientific Conference 
Hosted from London, U.K. 
https://conferencepublication.com 
December 28
th
, 2020 
166 
Portret- rangtasvir janrlari ichida eng qadimiylaridan bo’lib, kishilarning tashqi va ichki kechinmalarini
tasvir orqali ochib beradi. 
Manzara- janrdagi asarlarda borliq, tabiatdagi ko’rinishlar haqqoniy aks ettiriladi.Manzarada faqatgina
narsa va voqealar emas, balki musavvirning ichki kechinmalari ham ifodalanadi. Bu janrda 
musavvirlardan O’. Tansiqboyevning ―O’zbekistonda mart‖, ―Jonajon o’lka‖, ― Mening qishlog’im‖,
N.Kashinaning ―Tog’da bahor‖, Z. Inog’omovning ―Arpa o’rimi‖, ―Choyga‖ asarlari mualliflarga shuhrat 
keltirdi. 
Natyurmort- fransuzcha so’z bo’lib, ―jonsiz tabiat‖ degan ma’noni anglatadi. Bu janrda musavvir
asosan insonni o’rab turgan atrof muhitdagi narsalar, turmushda qo’llaniladigan buyumlar, oziq – 
ovqat mahsulotlari, gullar, meva va boshqalarni tasvirlaydi.
Tarixiy janrda ishlangan suratlar orqali biz uzoq o’tmishda bo’lib o’tgan voqea- hodisalar, tarixiy
shaxslar, xalqlarning turmush madaniyati bilan tanishamiz. 
Botal janr- ―botal‖ fransuzcha so’z bo’lib, ―jang‖, ―urush‖ ma’nosini bildiradi. U jang manzaralarini
o’zida aks ettiradi. Bu janrda jang va harbiy yurishlar manzarasi asosiy o’rinni egallaydi. 
Animalistik- janr o’zgacha tasviriy san’at turidir. U lotincha ―animas‖, ―hayvonot olami‖ degan 
ma’noni bildiradi. Animalistik rassom hayvonot dunyosiga zo’r qiziqish , sevgi va mahoratbilan
yondashadi. 
Maishiy janr- tasviriy san’atda bu janrdagi asarlar kishilarning kundalik hayotini , turli voqealarni
o’zida mujassamlashtiradi. Aksariyat rang tasvirda aks etuvchi maishiy janr ilk bor XVII asrda yashab
ijod etgan Golland rassomlari: Piter de Xox, Ostade, Sten, Terborx, Vermer kabilar ijodida namoyon 
bo’ladi. 
Tasviriy sanʼat tur va janrlari koʻpaydi, realistik yoʻnalishdagi janrlar (portret, manzara, natyurmort, 
maishiy janr) yetakchi oʻringa chiqa boshladi. Uygʻonish davri Tasviriy sanʼatiga xos boʻlgan vazminlik, 
chiziq, rang , faktura mutanosibligi oʻrnini joʻshqin shakl va ranglar oʻyini egallab bezakdorlik 
xususiyatlarining ortishi kabilar kuzatiladi. Insoniyatning mehnat faoliyati, eʼtiqodlari, diniy qarashlari 
zaminida Tasviriy sanʼat paydo boʻlgan va rivojlangan. Oʻzbekiston Tasviriy sanʼati jahon hamjamiyatida 
sodir boʻlayotgan jarayonlar bilan hamnafas boʻlib, har bir ijodkor oʻz qarash va kechinmalarini yangicha 
uslub va shakllarda ifoda etishga intilishi bilan xarakterlanadi
.Xulosa qilib aytadigan bo’lsak, tasviriy
san’at xalqning hayotini, rassomning xissiyotlarini yoritb berishga qaratilgandir. 
 
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1. Oripov B. Tasviriy san’at va uni o’qitish metodikasi.-T.: ―Ilm- Ziyo‖ , 2006. 
2. Ismatov Ulfat Shuhratovich, (2020). APPLICATION OF INNOVATION IN TEACHING 
PROCESS. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences. 
3. ziyonet.uz.