2021 O‘zbekiston respublikasi iqtisodiyot tarmoqlarida raqamli iqtisodiyotni qo‘llashining asosiy yo‘nalishlari

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 1 | ISSUE 5 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
350 
w
www.oriens.uz
June 
2021
 
 
Korporativ boshqaruv uchun muhim ahamiyatga ega bo‘lgan texnologiyalardan 
biri blokcheyn texnologiyasi bo‘lib, u nafaqat virtual pullar bo‘yicha operatsiyalarni 
amalga oshira oladi, balki u yangi turdagi biznesning arxitekturasi ham bo‘la oladi. 
Raqamli iqtisodiyotning kelajakda rivojlanishida ushbu progressiv texnologiya dunyo 
miqyosida yanada ommabop bo‘lib ketishi kutilmoqda. Bulutli texnologiyalar ham 
kelajak korporativ va moliyaviy boshqaruv uchun alohida ahamiyatga molik bo‘lib, 
virtual iqtisodiyot uchun yangidan-yangi va kutilmagan imkoniyatlar yaratmoqda. 
Ma’lumotlarni bulutli uslubiyatda saqlash va on-line texnologiyalardan foydalanish 
ma’lumotlar havfsizligini ta’minlash hamda operatsion harajatlarni keskin 
qisqartirishga shart-sharoitlar yaratmoqda. Masalan, hozirgi kunda Amazon bulutida 
10 mingta serverni ijaraga olish soatiga tahminan 90 dollarga tushmoqda. Bu esa 
ushbu turdagi hizmatlarning narxini yanadapasayishini bashorat qilishga va 
respublikamizda ham bunday texnologiyalarda keng miqyosda imkon beradi hamda 
keyinchalik bu texnologiyalardan kichik va o‘rta biznes ham bemalol foydalana oladi.
Virtual reallik (virtual reality, VR) va qo‘shimcha virtual reallik (augmented 
reality, AR) texnologiyalarining rivojlanishi ham kelajak trendlaridan biri bo‘lib, 
ularning ishlab chiqarishga bo‘lgan ta’siri borgan sari salmoqli bo‘lib bormoqda. 
Bunday texnologiyalar ishchi va xizmatchilarga mashina va mexanizmlarning ichki 
tuzilishini ko‘rish hamda ularning faoliyatini kuzatish imkonini beradilar. Masalan, 
Gigi Capital kompaniyasining baholashicha, AR bozorining hajmi 2016 yilda 1 mlrd 
dollar bo‘lgan bo‘lsa, 2020 yilga kelib 90 mlrd ga etishi mumkin ekan. Goldman 
Sachs ning bashoratlariga ko‘ra esa virtual reallik dasturiy ta’minotining sotuv hajmi 
2025 yilga kelib 9 mlrd dollarga yetar ekan.
Hozirgi paytda kraudsorsong atamasining bir qancha aniqlanuvlari bo‘lib, 
ulardan biri quyidagicha: “Jamoa uchun katta ahamiyatga ega bo‘lgan muammolarni 
ko‘ngillilar kuchi vositasida hal qilish yoki bir qancha ishlab chiqarish bilan bog‘liq 
bo‘lgan amallarni aniq bo‘lmagan shaxslar jamoasiga topshirish”. Lekin 
kraudsorsingning bu ta’rifida bir qancha kamchiliklar bo‘lib, ularni to‘g‘ri hal qilish 
uchun, shu jumladan, kraudsorsing mehnizmini real biznesga tadbiq qilish 
imkoniyatiga ega bo‘lish uchun kraudsorsingning quyidagi keng ma’nodagi 
al’ternativ aniqlanuvi ham taklif etiladi. Kraudsorsing platformasi vositasida 
mahsulot yoki hizmatga qo‘shimcha talab yaratish yoki muhim ijtimoiy-iqtisodiy 
masalalarni hal qilish hamda loyihalarni amalga oshirish, ishlab chiqarishni yo‘lga 
qo‘yish yohud yangi mahsulot yaratish asosida insonlarni jalb qilish keng ma’nodagi 
kraudsorsing deb ataladi. Chegaralangan ma’noda esa kraudsorsingni sinergetik 
effektga olib keluvchi kollektiv bilim va hatti-harakatlarni masofaviy usulda 

---