2021 tasdiq va inkor kategoriyalarining namoyon bo‘lishi xususida

qadar shirinki, totib ko‘rging keladi. Shu qadar achchiqki, tilingni kuydiradi!” 
(O‘. Hoshimov) - tasdiq gap. Shunga ko‘ra gapga xos tasdiq va inkor munosabatini 
tushunchalar orasidagi antonimik muposabat bilan ara lashtirmaslik kerak. Inkor 
kategoriyasi gapda kesim orqali shakllanadi. Uning kesimda namoyon bo‘lishi butun 

---

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 1 | ISSUE 4 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
1350 
w
www.oriens.uz
May
2021
 
 
gapga xos bo‘lib, boshqa bo‘laklarda ifodalanishi o‘sha bo‘lakkagina xosdir. Yaʼni 
gapning kesimi inkor formada bo‘lsa, gapning o‘zi ham inkor mazmunida bo‘- ladi, 
Boshqa bo‘laklardagi inkor formalar gapning tasdiq mazmuniga taʼsir etmaydi. 
“ Oyog’i yerdan uzilmaganlar odam bo‘lib qolgan”. (O‘. Hoshimov) «Kesimdagi 
inkor mumiy bo‘lib, boshqa bo‘laklardagi inkor xususiydir»[5]. Qiyos qilaylik: 
“Kiyik och qolmaslik uchun ko‘kat yeydi.” (tasdiq gap). “Ammo bir-birini 
o‘ldirmaydi” — (inkor gap). Hukmga xos inkor odatda tasdiq gaplar zaminida 
lingvistik yoki nolingvistik vositalar yordamida hosil qilinadi. Tasdiqni ham turli xil 
vositalar bilan ifodalash mumkin. Shaytonga hay bering, polvon, chiqing endi. (T. 
Murod). Ushbu gapda tasdiq kategoriyasi ibora bilan ifodalangan.
XULOSA 
Xulosa qilish mumkinki, tasdiq til foydalanuvchilari o‘rtasida an’anaviy 
ravishda biron narsaga ijobiy munosabat, biror narsaga ruxsat, ijozat tarzida qabul 
qilinsa, inkor esa biror narsaga salbiy munosabatni anglatadi va bu kategoriyalar 
falsafa, mantiq va tilshunoslikning asosiy kategoriyalaridan biri bo‘lib, u voqelikning 
eng muhim xususiyatlari va tomonlarining aksi hisoblanadi.