2022 Australia, Melbourne 108 O‘zbek tilida so‘z turkumlari tasnifi masalalari shodiyeva Gulrux Nazir qizi

---

PROBLEMS AND SCIENTIFIC SOLUTIONS
 

2022 Australia, Melbourne 
108 
O‘ZBEK TILIDA SO‘Z TURKUMLARI TASNIFI MASALALARI 
 
Shodiyeva Gulrux Nazir qizi 
Farg’ona Davlat Universiteti
Lingvistika: Ingliz tili yo’nalishi 1-bosqich magistranti 
Ilmiy rahbar: Do’smatov H. 
FarDU, tilshunoslik kafedrasi o’qituvchisi 
 
Annotatsiya. Maqolada so’z turkumlarining daslabki o’rganiish davri va 
uning rivojlanish bosqichlari, shuningdek o’zbek tilshunosligi, morfologiya va 
sintaksis bo’limlarining shakllanishiga oid tadqiqotlar tahlil qilngan. o‘zbek tilida 
so‘z turkumlari tasnifi masalalariga oid mavjud materiallar o’rganilib tegishli xulosa 
va tavsiyalar berilgan. 
Kalit so’zlar: So’z turkumlari, morfologiya, sintaksis, tilshunoslik, 
grammatika. 
KIRISH 
Antik davrning buyuk olimi Aristotelning «Poetika» (Poeziya san’ati haqida)
1
asarida morfologiyaga oid ilk namunalar kuzatiladi. Asarning «Til va fikr» (XIX 
fasl), «Nutq bo‘laklari» (XX fasl), «Otlarning turlari» (XXI) kabi fasllari bevosita 
morfologiyaga oid qarashlarni o‘z ichiga oladi. Yana shuni ham qayd etish lozimki, 
eramizdan oldingi 170-90 yillarda Aleksandr maktabi vakillaridan bo‘lmish 
Dionisiy Frakiyskiy qadimgi grek tili uchun sakkizta so‘z turkumini (ot, fe’l, 
sifatdosh, artikl, olmosh, ko‘makchi, ravish, bog‘lovchi) ajratib tahlil qilgan. 
Olimning so‘z turkumlarini ajratish bo‘yicha qarashlari o‘zining aniqligi bilan 
ajralib turadi: «Ot turlanuvchi so‘z turkumi bo‘lib, tana yoki narsa (telo-naprimer, 
kamen; veщ-naprimer, vosptanie) va umumiy hamda xususiyning ifodasidir: 
1
Aristotel. Poetika, adabiyot va san’at nashriyoti. – Toshkent, 1980. – B. 3– 149; 39–47.

---