26.Massa deffekti. Zichlashish koeffitsiyenti haqida. Agar yadroning massasi — M(A, Z)ni, uni tashkil qilgan nuklonlar massa soniga to‘g‘ri keluvchi massalari yigMndisi [Z +N ga. solishtirsak, birinchi massa ikkinchisidan biroz Δm ga kichik ekanligini ko‘ramiz. Bu massalaming farqi massa defekti deb ataladi.
Δm= [Z + (A - Z) + - M(A, Z)].
Yadroning mustahkamligini xarakterlashda bogManish energiyasidan tashqari zichlashish koeffitsienti ishlatiladi. Har bir nuklonga to‘g ‘ri keluvchi defekt massaga zichlashish (upakovka) koeffitsienti deb ataladi.
f=
27.Yadrolarning ketma - ket yemirilishi. Transuran elementlar.
28.Alfa yemirilish va uning asosiy xossalari. Alfa-yemirilish. Alfa-yemirilish yadroviy kuchlar ta’sirida barcha saqlanish qonunlarining bajarilishligi bilan ro‘y beradi. Alfa zarralar xossalarini o‘rganish zaryadi Z=2, massa soni A=4, bog‘lanish energiyasi E=28 MeV, spini I=0, magnit momenti =0 bo‘lgan yalang‘och geliy atomi ekanligini ko‘rsatdi. Tabiiy radioaktiv alfa yemirilish faqat davriy sistemaning oxiridagi Z>82 vismutdan keyin joylashgan og‘ir element izotoplarida kuzatiladi. Sun’iy ravishda nuklonlar soni A=140-160 sohada yotuvchi nodir yer elementlarida ham alfa aktiv izotoplar hosil qilinadilar. Alfa-yemirilgan yadro zaryadi Z=2, massa soni A=4 ga kamayadi, davriy sistemada ikki katak oldinga siljiydi:
Alfa-yemirilish energetik jihatdan mumkin bo‘lishi uchun ushbu shart bajarilishi lozim:
(1)
ya’ni dastlabki ona yadroning massasi (energiyasi) hosilaviy yadro va alfa-zarra massalari (energiyalari) yig‘indisidan katta bo‘lishi kerak. Alfa-yemiriluvchi yadrolar bo‘yicha tajriba xulosalari:
Ko‘pgina yadrolardan chiquvchi -zarralar energiyasi monoxromatik.
Ayrim hollarda energiyalari bir-birlariga yaqin bo‘lgan bir necha monoxromatik -zarralar chiqarishadi, bunga alfa-yemirilishning nozik strukturasi deyiladi.
