23-modul: Yoy payvandini maxsus usullari Reja

 
Metall buyumlarni termomexanik sinflarga kiruvchi usullarda payvandlash.
Elektrokontakt usulda payvandlash 
Bu usulda payvandlanadigan metall buyumlar 1 payvandlash mashinasining 
qisqichlari 2 ga qisilib, maxsus mexanizm vositasi bir
–
biriga yaqinlashtirilib, 
kontaktlangach zanjirga katta tok (1000
–
10000 A) yuboriladi. Kontakt yuza 
qarshiligi (R
k
) ni bo’lak joylardagi kontakt joylardan kattaligi sababli bu yuzada 
ajraluvchi issiqlik miqdori ko’p
bo’ladi. SHu boisdan, kontaktlangan bu kichik 
yuzadan katta tokning o’tishida yuza tezda qizib yuqori plastik holatga o’tadi. Bu 
holatdagi buyumlar ma’lum kuch bilan bir
–
biriga qisilishida plastik 
deformatsiyalanib yangi
–yangi kontakt yuzalar hosil bo’lis
h, yuzalardagi oksid 
pardalar parchalanishi borib tozalanishida yuzalar shu qadar bir
–
biriga 
yaqinlashadiki, natijada atomlari o’zaro birikib payvandlanadi.
Elektr kontakt usulida payvandlash sxemasi: 
1 − zagotovkalar; 2 −qisqich.
Bu 
usul 
ish 
unumini 
yuqoriligi, 
chok 
sifatining 
yaxshiligi, 
mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirishni mumkinligi tufayli mashinasozlikda 
va qurilishda keng qo’
llaniladi. Elektrokontakt usuli uchma
–
uch, nuqtali va roliklar 
bilan payvandlash xillarga ajratiladi. 
1. Uchma
–
uch payvandlash. 
Bu usulda payvandlash joylari suyultirmay va 
suyultirib bosim ostida payvandlanishi mumkin. 
a) payvandlash joylarini suyultirmay bosim ostida uchma-uch payvandlash. 
Bu usulda payvandlashdan avval payvandlash yuzalarini zang, moylardan tozalab, 
o’zaro moslashtiriladi. Keyin ular payvandlash mashinasini qisqichlariga qisilib, 

---

bir
–
biriga kichik bosim bilan kontaktlantirilgach, zanjirga katta kuchli tok 
yuboriladi; bunda kontakt yuzalar qizib yuqori plastik holga o’tishi bilan tok zanjiri 
uziladi. 
So’ngra bosim orttirilib boriladi. Zagotovkalarning kontakt yuzalari ezila 
borib shu qadar yaqinlashadilarki, bunda atomlar o’zaro bog’lanib payvandlanadi.
Metallarning qarshiliklari hisobiga uchma
–
uch payvandlash 
mashinasining sxemasi (a) va payvandlash rejimi: 
a) 1 − stanina; 2 − plita; 3 va 7 − zagotovkalar; 4 va 6 − qisqichlar;
8 − payvandlash transformatorining ikkilamchi cho’lg’ami; b) payvandlash 
joylarini suyuqlantirmay uchma