24 ma’ruza. Moddalarda elektromagnit to‘lqinlar reja: Moddalarda elektromagnit to‘lqinlar. Yorug‘likning qutblanishi

FOTOMETRIYA ELEMENTLARI 

Yorug'lik xarakteristikalari. 
Shuni ta'kidlash lozimki, yorug'likning qabul 
qiluvchilarga, xususan, ko'zga ta'siri, 
bir tomondan, yorug'lik energiyasiga bog'liq 
bo'lsa, ikkinchi tomondan, yorug'likning to'lqin uzunligiga bog'liq bo'ladi. 
Ko'z 
yashil nurlarni eng yaxshi sezadi. Shuning uchun nafaqat qabul qiluvchi qayd 
etadigan yorug'lik energiyasi miqdorini, balki uning ko'zga ta'sirini xarakter-lovchi 
kattalikni ham bilish muhim ahamiyatga ega. Shu maqsadda 
yorug'lik oqimi 
tushunchasidan foydalaniladi. Binobarin, yorug'lik oqimi va demak, barcha 
yorug'lik xarakteristikalari ko'zda sezgi uyg'otuvchi elektromagnit nurlarga 
taalluqli kattaliklardir. 
2
0
E
I


2
0
cos
I
I

tab
I
I
2
1
0


2
0
cos
2
1
tab
I
I

2





2
3

min
max
min
max
I
I
I
I
P




---

7 
1.
Ф -
yorug'lik oqimi 
- vaqt birligida istalgan yuza orqali o'tadigan 
nurlanish energiyasi. 3- rasmda Q fazoviy burchak qarshisidagi S yuza orqali 
nuqtaviy manba chiqarayotgan yorug'lik oqimi ko'rsatilgan. Agar barcha 
yo'nalishlardagi yorug'lik oqimlari qo'shib chiqilsa, manbaning to'la yorug'lik 
oqimi hosil bo'ladi. Yorug'lik oqimining SI dagi birligi — lumen. 
2. 
I
- yorug'lik kuchi 
yorug'lik manbayidan fazoviy burchak bo'ylab 
tarqalayotgan yorug'lik oqimining shu fazoviy burchakka nisbati bilan aniqlanadi: 
(3.1) 
Yorug'lik kuchining 
XBS
dagi birligi - k a n d e 1 a (cd) (lotincha 
candela 
- 
sham so'zidan olingan) asosiy yorug'lik birligi hisoblanadi. 
1 cd - 540-10
12
Hz
chastotali monoxromatik nurlanish chiqaradigan 
manbaning energetik kuchi
W/sr 
bo'lgan 
yo'nalishdagi yorug'lik kuchi.
Agar to`la fazoviy burchak 
4π 
sr ga tengligini 
nazarda tutsak, 


(3.2) 
ni hosil qilamiz. 
Agar (3.1) dan yorug'lik oqimini aniqlasak, 
(3.3) 
ni olamiz. 
Topilgan ifoda yordamida yorug'lik oqimining SI dagi birligi lumenni (lm) 
aniqlash mumkin. 3-rasm. 
Lumen 
- 1 sr 
burchak bo 'ylab 
1 cd 
yorug'lik kuchiga teng nurlanish 
chiqaradigan nuqtaviy manbaning yorug'lik oqimi.
3.
E -