24 ma’ruza. Moddalarda elektromagnit to‘lqinlar reja: Moddalarda elektromagnit to‘lqinlar. Yorug‘likning qutblanishi

4. 
Tabiiy yorug'lik.
Bizga ma'lumki, Maksvell nazariyasiga muvofiq 
yorug'lik ko'ndalang to'lqinlardan iborat bo'lib, elektr va magnit maydon 
kuchlanganliklarining vektorlari 
Ё 
va 
H 
o'zaro perpendikular va to'lqin tarqalish 
tezligi vektori 
v 
ga perpendikular tekislikda tebranadi. Shuning uchun ham 
yorug'likning qutblanish qonunlarini o'rganishda faqatgina bitta vektorni 
o'rganishning o'zi yetarlidir. Odatda, mulohazalar yorug'lik vektori deb ataluvchi 
elektr maydon kuchlanganligi vektori 
E
to'g'risida yuritiladi. 

---

4 
Yorug'lik ko'plab atomlar tomonidan chiqariladi va ko'plab elektromagnit 
nurlanishlarning yig'indisidan iborat bo'ladi. Bu nurlanishlar mustaqil ravishda 
amalga oshirilgani uchun yorug'lik vektorining hamma yo'nalishlar bo'yicha 
taqsimoti bir xil bo'ladi. 
E 
vektori barcha yo'nalishlar bo'yicha teng taqsimlangan yorug'lik 
tabiiy yorug'lik 
deyiladi (2- 
a 
rasm).. 
Qutblangan yorug'lik.
Yorug'lik vektori tebranish yo'nalishining tekis 
taqsimoti biror usul bilan o'zgartirilgan yorug'lik qutblangan yorug'lik deyiladi.
Aytaylik, qandaydir tashqi ta'sir natijasida 
E 
vektor 
tebranishining 
biror 
yo'nalishi 
boshqa 
yo'nalishlarga nisbatan ustunroq bo'lsin. U holda 
bunday yorug'lik 
qisman qutblangan yorug'lik 
deyiladi (2- 
b 
rasm)..
 E 
vektorining tebranishi faqat 
bitta yo'nalishda ro'y beradigan yorug'lik 
yassi qutblangan (chiziqli qutblangan) 
yorug'lik 
deyiladi (2- 
d 
rasm). 
Yassi qutblangan yorug'lik 
E 
vektorining tebranish va to'lqin tarqalish 
yo'nalishlari yotuvchi tekislik 
qutblanish tekisligi 
deyiladi.