3-bob. Byudjet tuzilishi va byudjet tizimi

 
3.1-rasm. 
Turli davlatlarning davlat tuzilishi shakllari 
xususiyatlari
49
Ularning har biri o‗z ma‘muriy-hududiy bo‗linishiga ega. 
Butun federatsiya uchun umumiy davlat hokimiyati va 
boshqaruvi organlari bilan bir qatorda, har bir federatsiya 
subyektining hududida o‗z davlat hokimiyati va boshqaruvining 
oliy va mahalliy organlari faoliyat ko‗rsatadi. Federatsiya 
a‘zolari (subyektlari) o‗zining sud organlari va boshqa adliya 
organlariga ham ega bo‗ladi, 
o‗z konstitutsiyasi va qo-
nunlarini 
qabul 
qiladi.
50
Federativ davlatlarga Rossiya 
Federatsiyasi, Germaniya Fe-
derativ Respublikasi, AQSH, 
Kanada, Meksika, Avstriya, 
Belgiya, Shveytsariya kabi 
davlatlar kiradi. 

49
Nurmuxamedova B. Moliya. O‗quv qo‗llanma. T.: IQTISOD-MOLIYA. 2017. 117-bet. 

50
Konstitutsiyaviy huquq. Ensiklopedik lug‗at. Mas‘ul muharrir va mualliflar 
jamoasining rahbari B. Mustafoyev – T.: ―O‗zbekiston‖ nashriyoti, 2006-yil. – 584-bet. 
Manba: http://www.lex.uz/dictionary 
Konfederativ 
davlat 
Unitar
davlat 
Federativ 
davlat 
Ma‘lum siyosiy 
mustaqillikka ega 
bo‘lgan davlatlar 
ittifoqi 
Davlat hududida 
federativ birliklar 
bo‘lmagan, lekin 
ma‘muriy-hududiy 
birliklari mavjud 
bo‘lgan davlat tuzilishi 
Bir necha davlat 
tuzilmalari birlashib, 
yagona ittifoq 
davlatini tashkil 
qiluvchi davlat 
tuzilishi 
Davlat tuzilishi shakllari 
Konfederatsiya
- davlatlarning ittifoqi bo‘lib, 
xalqaro-huquqiy xarakterga ega. Konfederatsiya yangi 
davlatning vujudga kelishiga olib kelmaydi. Jahon 
tarixida 
konfederatsiyalar 
vujudga 
kelib, 
ulardan 
federativ davlatlar ajralib chiqqanligi bilan bog‘liq 
voqealar uchrab turadi. Ayrim davlatlar amalda federativ 
davlatlar bo‘lsada (Shveytsariya, Kanada), o‘z nomlarida 
konfederatsiya qo‘shimchasini saqlab qolganlar. Yaqin 
o‘tmishga qaraydigan bo‘lsak, ayrim konfederatsiyalar 
tashkil etilib, uzoqqa cho‘zilmaganligiga guvoh bo‘lamiz 
(masalan, Senegambiya - Senegal va Gambiyaning 1981-
1988-yildagi ittifoqi). 

---

72
Konfederatsiya
nisbatan kam tarqalgan davlat tuzilishi 
shaklidir. Konfederatsiya davlatlar birlash-masi yoki ittifoqi 
bo‗lib, uni tashkil etuvchi davlatlar o‗z mustaqilligini to‗la 
saqlab qoladi, o‗zining hokimiyat, boshqaruv va adliya 
organlariga ega bo‗ladi. Konfederatsiyaga a‘zo davlatlar o‗z 
faoliyatini muvofiqlashtirish uchun qo‗shma organlar tuzadi. 
Mazkur organlar qat‘iy belgilangan sohalarda faoliyat ko‗rsatadi 
va qat‘iy belgilangan (iqtisodiy, siyosiy, harbiy va b.) 
maqsadlarni ko‗zlaydi. Konfederatsiyaga ba‘zan davlatlarning 
federatsiyaga birlashish sari tutgan yo‗lidagi oraliq bo‗g‗in, deb 
ham qaraladi. 
 
Konfederatsiya alomatlari Mustaqil Davlatlar Hamdo‗stligi 
(MDH)da ham mavjud.