3-mavzu. Mutaxassislik masalalarida axborot texnologiyalarini qo‘llash. Elektron jadvallar va ma’lumotlar bazasi

· jadval kursori A3 katakka o‘tkaziladi; 
· «=» belgisi kiritiladi. Formulalar satri yonida (Ввод) «Kiritish» yozuvi 
paydo bo‘ladi;
· sichqoncha ko‘rsatkichi A1 katakka olib boriladi va chap tugmachasi 
bosiladi. Natijada katak ajratib ko‘rsatiladi, ya‘ni uning atrofida xarakatlanuvchi 
ramka (rom) paydo bo‘ladi. A3 katagi formulalar satrida — A1 katak manzili 
ko‘rinadi. Holat satrida esa «Укажите» (Ko‘rsating) yozuvi paydo bo‘ladi: 
· «+» belgisi kiritiladi.Natijada harakatlanuvchi rom yo‘qolib, yana «Ввод» 
(Kiritish) so’zi chiqadi; 
· sichqoncha ko‘rsatkichi A2 katakka o‘tkaziladi va chap tugmachasi 
bosiladi. Formulaga A2 katak qo‘shiladi; 
· ENTER tugmasini bosish bilan formulani kiritish yakunlanadi. 
Katak manzilini ko‘rsatish usuli klaviatura yordamida kiritish usulidan oson 
va tez bajariladi. 
Formulalarni boshqa ishchi jadvallar kataklariga ham yuborish mumkin, 
boshqacha aytganda, formulalar bir necha joyda takrorlanishi mumkin. Hattoki, 
boshqa ishchi kitobdagi ishchi jadvallarda ham. Buning uchun MS Excel da 
maxsus yozuv ishlatiladi. 
Kataklardagi ma’lumotlarni boshqa ishchi jadvallarga yuborish
Joriy ishchi kitobdagi ma’lumotlarni boshqa ishchi kitobdagi katakka 
yuborish quyidagi usullardan foydalanib hal qilinadi: 
Joy nomi. Katak manzili. 
Boshqacha qilib aytganda, katak manzili oldiga joyning nomi undov belgisi 
bilan qo‘yiladi. Masalan, =A1*Лист1!A2 
Bu formulada joriy ishchi jadvaldagi A1 katak qiymati A2 katak qiymatiga 
ko‘paytiriladi va «List2» ishchi varag‘ida joylashadi. Agar jo‘natishda ishchi 
jadvalning nomi bir yoki bir nechta bo‘shliqni o‘z ichiga olsa, jadvalning nomi 
bittali qo‘shtirnoq ichiga olinib ko‘rsatiladi. 
Masalan, =A1 ’Barcha bo‘limlar’!A2. 
Boshqa ishchi kitob kataklariga ma’lumotlarni o‘tkazish 

---

Boshqa ishchi kitob kataklariga ma’lumotlarni o‘tkazish uchun quyidagi 
bichimlardan foydalaniladi: 
=[Ishchi kitob nomi] Varaq nomi! Katak manzili 
Katak manzili oldiga ishchi kitob nomi yozilib, kvadrat qavslarga olinadi va 
ishchi jadval nomi undov belgisi yordamida ko’rsatiladi. Masalan, 
=[Byudjet.xls]List1!A1
Agar ishchi kitob nomida bir yoki bir nechta bo‘shliq bo‘lsa, u holda uning 
nomi bittali qo‘shtirnoq ichiga olinishi kerak. Masalan, =A1* '[Budjet na 
1999]лист1!'A1 
Funksiya — bu formulalarda qo‘llaniladigan kiritib qo‘yilgan tayyor vositalar 
qolipidir. Ular murakkab bo‘lgan matematik va mantiqiy amallarni bajaradi. 
Funksiyalar quyidagi ishlarni bajarish imkonini beradi. 
1. Formulalarni qisqartirish. 
2. Formulalar bo‘yicha boshqa qilib bo‘lmaydigan hisob ishlarini bajarish. 
3. Ayrim muharrirlik masalalarini hal qilishni tezlashtirish. 
Barcha formulalarda oddiy () qavslar ishlatiladi. Qavs ichidagi ma’lumotlar 
argumentlar deb ataladi. Funksiyalar qanday argumentlar ishlatilayotganiga ko‘ra 
bir-biridan farq qiladi. Funksiyaning turlariga qarab ular quyidagicha ishlatilishi 
mumkin: 
— argumentsiz;
— bir argumentli; 
— qayd qilingan cheklangan argumentlar soni bilan; 
— noma’lum sondagi argumentlar soni bilan; 
— shart bo‘lmagan argumentlar bilan. 
Funksiyada argumentlar ishlatilmasa ham, bo‘sh qavslar ko‘rsatilishi lozim. 
Masalan, =RAND(). Agar funksiyada bittadan ortiq argument ishlatilsa, ular 
orasiga nuqtali vergul (;) qo‘yiladi. Formulalarga funksiyani kiritishning ikkita 
usuli mavjud: klaviatura yordamida qo‘lda kiritish va MS Excel dagi «Мастер