Rahbar va jamoa o’rtasidagi psixologik munosabatlar.
Suhbat va muloqotning ong darajasi – birgalikdagi faoliyat uchun aloqa o’rnatish va uni rivojlantirish jarayonidir. U quyidagilarni o’z ichiga oladi:
a) qabul qilish, tushunish, tushuncha (muloqotning perseptiv tomoni);
b) axborot almashinuvi (muloqotning kommunikativ
v) hamkorlikning yagona strategiyasini ishlab chiqish (moloqotning
interaktiv tomoni)
Muloqotning ongsiz darajasi – tan olinish hissiga bo’lgan ehtiyoj. Tan olinish hissi ijobiy yoki salbiy bo’lishi mumkin. U neytral bo’la olmaydi. Agar odam muloqotda ijobiy tan olinmasa, u o’ziga nisbatan salbiy tanilish hissini uyg’otadi.
Inson sotsiumda,faqat salbiy yoki ijobiy tan olinganligini xis kilib yashaydi va o’z munosabatini aynan qanday tan olinganligi bilan boglaydi
YODDA TUT!Uchrashuv, suhbat samarasi suhbatdoshingni qanday, ijobiymi yoki salbiy tan olganingga bog’liq.
Faol tinglash
diqqatning suhbatdoshga yo’nalganligi – vizual, ya’ni ko’z kontakti,
gapiruvchiga hurmat, sabr-toqat, tinglashga tayyorlik;
faollik– maqsadga yo’nalganlik, qayta aloqa, tushunarli bayon etish, odob-intizom;
xayrixohlik – ustunlikka intilmaslik, o’z hissiyotini nazorat etish, ma’lumotni e’tiroz bildirmay qabul qilish, salbiy hisning yo’qligi, optimal nutq tempi.
Muomala jarayonida xushomadning o’rni.
O’zga kishini qanday qabul qilamiz va u bizni qanday qabul qiladi?
Rasmiy suhbat turlari va maqsadlari:
a) rasmiy suhbat qoidalari;
b) rasmiy suhbat maqsadlari.
Rasmiy suhbat bosqichlari:
a) suhbatni boshlash va aloqa o’rnatish;
b) axborot berish va olish;
v) o’z dalillaringni bildirish va hamsuhbating dalillarini tinglash;
g) dialogni erishilgan natijani mustahkamlash bilan yakunlash.
Tadqiqotlarda aniqlanishicha, agar ishlayotgan xodimlar orasidagi masofa 10 metr bo’lsa, ularning hafta mobaynida o’zaro muloqotda bo’lishi ehtimoli 8-9 % ga teng, agar bu masofa 5 metrga qisqarsa, ehtimollik 25% ni tashkil etadi. Kontaktlar sonining ko’payishi ma’lumot almashuvi hajmini oshishiga va natijada xodimning tashkilot bilan yakdilligini yanada kuchaytirishga olib keladi.
Har qanday rasmiy suhbat o’zini aniq maqsadiga vaqt jarayoniga va o’tkazilish joyiga ega bo’ladi. Rasmiy suxbat raxbarning kabinetida, uyda yoki ko’chada, biron bir tashkilotda, kun davomida bo’lishi mumkin. Rasmiy suxbatda suxbatdoshlar quyidagi yoki shunga o’xshash bo’lgan muammolarni echishi mumkin.
a) qandaydir konkret, shaxsiy, shaxslararo, ishlab chiqarishga oid bo’lgan muammolarni yechishdir;
b) xatti-xarakatlarni, maqsadlarni, niyatlarni bir xillikka keltirish;
g) biron bir aniq moddiy yoki ma’naviy madad olish;
Shunday qilib rasmiy suhbat shaxslararo maqsadga ega bo’lgan muloqotdir. Rasmiy suhbat davomida shaxslar xilma-xil fikrga ega bo’lishi mumkin, xar xil ijtimoiy status jins vakillari bo’lishi mumkin va bunday farqlar suhbatga o’z ta’sirini o’tkazadi.
YODDA TUT!Rasmiy suhbat jarayoni qisqa, konstruktiv, deskruktiv, samarali yoki nosamarali bo’lishi mumkin. Samarali bo’lishi uchun uni qonun qoidalariga asoslanib va eng muximi etaplariga etibor berish lozimdir.
Shaxslararo munosabat va muloqotlarni tadqiqotchilari suhbatning samarasini oshirish uchun quyidagi qoidalarni rasmiy va norasmiy suxbatda ishlatishni tavsiya etadilar. Bular quyidagilardir:
Har qanday suxbatdan oldin uni aniq maqsadini va natijasini belgilab ko’rib chiqing, qanchalik maqsadni konkret qat’iy belgilab olsangiz shunchalik siz suxbatni optimal olib borish variantini ishlab chiqasiz. Buning uchun maqsadni belgilashdan oldin barcha ma’lumotlarga ega bo’ling. Suxbatdoshingiz shaxsiy va ijtimoiy xayoti xaqida, echmoqchi bo’lgan masalalaringni ijtimoiy-iqtisodiy xolati to’g’risida va xokazo. Bejiz aytmaganlar “Kimki ma’lumotga ega bo’lsa, u dunyoga egadir.” Bo’ladigan rasmiy yoki norasmiy suxbatni aniq rejasini, unga ajratgan vaqtingizni bosqichma – bosqich belgilab oling.
Dostları ilə paylaş: |
