3 McCarthy, O'Dell English vocabulary in use pdf

O‘zgaruvchan harajatlar – bu ishlab chiqarish hajmining oshishi va 
kamayishigaga ko‘ra sarfi miqdor jihatdan bevosita o‘zgarib turadigan harajatlar. 
Masalan, material sarfi bevosita ishlab chiqarilgan tayyor mahsulotning miqdoriga 
bog‘liq, ishbay ishlaydigan xodimga hisoblanadigan ish haqi summasi esa - uning ishlab 
chiqargan mahsuloti(bajargan ishi)ning miqdoriga bog‘liq.
Shartli o‘zgarmas harajatlar – bu ishlab chiqarish hajmining o‘zgarishiga 
qaramasdan summasi o‘zgarmaydigan, lekinda nisbiy darajasi o‘zgarishi mumkin 
bo‘lgan harajatlar. Misol qilib ishlab chiqarish qurollari va vositalari bo‘yicha 
shartnomaga asosan qat’iy summada to‘lanadigan ijara haqi, mol-mulkni sug‘urta qilish 
harajatlarini keltirish mumkin. Bunday harajatlar miqdor jihatdan shartli o‘zgarmas, 
lekinda ishlab chiqarish hajmiga nisbatan darajasi o‘zgaruvchan harajatlar hisoblanadi.
Iqtisodiy mohiyatiga ko‘ra mahsulot tannarxiga kiritiladigan barcha ishlab 
chiqarish harajatlari «Mahsulot (ish, xizmat) larni ishlab chiqarish va sotish harajatlari 
tarkibi va moliyaviy natijalarni shakllantirish to‘g‘risida
Nizom »ga asosan quyidagi elementlarga bo‘linadi: 
•
Ishlab chiqarishga doir moddiy harajatlar ( qaytariladigan chiqindilar
qiymatidan tashqari ) – bu guruhga kiruvchi harajatlar 12 ta moddadan iborat 
bo‘lib, ularning to‘liq ro‘yxati Nizomning 1.1 –punktida keltirilgan. 
•
Ishlab chiqarish harakteridagi mehnatga haq to‘lash harajatlari - bu guruhga 
kiruvchi harajatlar 7 ta modda va 12 quyi moddadan iborat bo‘lib, ularning to‘liq 
ro‘yxati Nizomning 1. 2 –punktida keltirilgan. 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

114 
•
Ishlab chiqarishga tegishli bo‘lgan ijtimoiy sug‘urtaga ajratmalar – bu guruhga 
kiruvchi harajatlar 2 ta moddadan iborat, ularning nomi Nizomning 1.3 – punktida 
keltirilgan. 
•
Ishlab chiqarishga doir asosiy vositalar va nomoddiy aktivlarning amortizatsiyasi