14
3-chisma. Buxgalteriya hisobining predmetini tashkil qiluvchi ob’ektlar
Buxgalteriya hisobining ob’ektlari
Xo‘jalik faoliyatini
tashkil qiluvchi
jarayonlar
•
Ta’minot jarayoni
•
Ishlab chiqarish jarayoni
•
Sotish jarayoni
Xo‘jalik aktivlari
1.Uzoq muddatli aktivlar
•
Asosiy vositalar
•
Nomoddiy aktivlar
•
Kapital investitsiyalar
•
Moliyaviy investitsiyalar
•
Uzoq muddatli qarzlar
2.Qisqa muddatli aktivlar
•
Tovar –moddiy boyliklar
•
Pul mablag‘lari
•
Kelgusi davr harajatlari
•
Kechiktirilgan harajatlar
•
Olinadigan schyotlar (debitorlik
qarzlar)
Xo‘jalik
aktivlarining
manbalari
1
.Xususiy kapital
•
Ustav kapitali
•
Qo‘shilgan kapital
•
Rezerv kapitali
•
Taqsimlanmagan foyda
•
Maqsadli tushumlar
•
Rezervlar
2.Majburiyatlar
•
Qarz va kreditlar
•
Ta’minotchilarga to‘lanadigan schyotlar
•
Soliqlar va majburiy ajratmalar bo‘yicha
qarzlar
•
Ish haqi bo‘yicha qarzlar
•
Ta’sischilarga qarzlar
•
Boshqa kreditorlik qarzlari
Xo‘jalik faoliyati
natijalari
1.Foyda
2.Zarar
PDF created with pdfFactory trial version
www.pdffactory.com
15
olingan
foyda yoki zarari, sotish jarayonining harajatlari, unga doir soliqlar va boshqa
ko‘rsatkichlar hisobga olinadi.
Buxgalteriya hisobining birinchi guruh ob’ekti bo‘lib hisoblangan xo‘jalik faoliyati
faqatgina uni tashkil etuvchi jarayonlarni doimiy va uzliksiz
ravishda amalga oshirib
borgan holda mavjud bo‘ladi. Bu jarayonlarni bir birisiz tasavvur etib bo‘lmadi,
chunonchi ta’minotsiz ishlab chiqarish, ishlab chiqarishsiz esa sotish jarayoni amalga
oshmaydi. Sotish bo‘lmasa
korxonaga pul kelib tushmaydi, pulsiz esa ta’minot, ishlab
chiqarish jarayonlarini yangidan takrorlab va rivojlantirib bo‘lmaydi. Bundan xulosa
qilsa bo‘ladiki, xo‘jalik faoliyati mablag‘larni usliksiz aylanishidan va ko‘payib
borishidan iboratdir. Buyuk iqtisodchi Karl Marks xo‘jalik
faoliyati jarayonlarini
kapitalning aylanishi deb e’tirof etib, uni o‘zining «Kapital» asarida quyidagicha
ifodalagan edi.
Dostları ilə paylaş: