4 Mavzu: Aholi yosh-jins tarkibi, mehnat resurslari va demografik siyasat Reja

Aholining keksayish darajasi mezoni 
Manba: Abdurahmonov Q., Abduramanov H. Demografiya. T.: Noshir, 2011. 95 b
Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, aholining qarish indeksi 20 %dan kamni tashkil 
etsa, shu hudud aholisining keksayish darajasi past hisoblanadi. Agar qarish 
indeksi 30 %dan ortsa shu hudud aholisi yuqori darajada keksayayotgan hududlar 
qatoridan o‘rin oladi. 
7-jadval 
Bosqich Aholining qarish indeksi, 
% 
Aholining qarish 
darajasi 
I 
20 dan kam 
past 
II 
20-30 
o‘rta 
III 
30 dan baland 
yuqori 

---

15 
Aholi qarish jarayonining rivojlanish darajasiga ko‘ra keksalik tasnifi 
Manba:Abdurahmonov Q., Abduramanov H. Demografiya. T.: Noshir, 2011. 95 b
Muayyan hududda aholining keksayishi jarayonining rivojlanish darajasini 
baholashda belgilangan yosh chegarasidan yuqori yoshdagi aholi salmog‘i 
ko'rsatkichidan foydalaniladi. Mazkur ko’rsatkichning ortib borishi bilan shu 
hudud aholisi demografik nuqtai nazardan qari hisoblanishi mumkin. Shu 
munosabat bilan ko’p mamlakallardagi olimlar demografik qarilik to‘g‘risidagi 
masalani ko'tarmoqda. Masalan, fransuz demograflari Jaklin Bojyo-Garne va 
E.Rosset demografik qarilikni to‘rt bosqichga ajratishni taklif qilgan (4.7-jadval). 
7-jadval ma’lumotlari shuni ko'rsatadiki, muayyan hudud aholisi tarkibida 
qariyalar ulushi 8 %dan kamni tashkil qilsa, bu hudud aholisi demografik yosh, 12 
%dan ko‘p bo‘lsa demografik qari hisoblanadi. Hozirgi kunda bu holat asosan 
iqtisodiy rivojlangan mamlakatlar jumladan , Crermaniya (24%), Frantsiya (23,7 
%), Buyuk Britaniya (20,3%) va shu kabilarda kuzatilayot ganligining guvohi 
bo‘lamiz. 
BMT demograflari demografik qarish darajasini baholash maqsadida uch 
bosqichli shkala ishlab chiqqan (8-jadval). 
Bosqich Qariyalar salmog‘i (60 
yosh va undan yuqori), 
% hisobida 
Qarish bosqichlari va 
aholining keksayish 
darajasi 
I