2. MAHSULOTNING BELGILANGAN VAZIFASIGA MOSLIK KO‘RSATKICHLARI Mahsulotning belgilangan vazifasiga moslik ko‘rsatkichlari mahsulot qanday asosiy
vazifalarni bajarishga mo‘ljallangan bo‘lsa uning shu vazifalarini belgilovchi xossalarini
tavsiflaydi va uni qo‘llanish sohasini belgilaydi. Mahsulotning belgilangan vazifasiga moslik ko‘rsatkichlari quyidagi ko‘rsat-kichlarga bo‘linadi:
funksionalь va texnik samaradorlik (masalan, mashinaning ish unumi, matoning
pishiqligi va h.k.);
konstruktiv (masalan, gabarit o‘lchamlari, yig‘iluvchanlik koeffitsienti, o‘zaro
almashinish koeffitsienti vah.k.);
tarkibi va tuzilishi (masalan, bir moddaning boshqa moddadagi foiz ulushi, eritmalar,
qotishmalardagi aralashmalar konsentratsiyasi va h.k.).
Mahsulotning mo‘ljallangan vazifasiga moslik ko‘rsatkichlari ishlatish ko‘rsatkichlari
(texnik darajasi ko‘rsatkichlari) guruhiga kiradi, ishlatish ko‘rsatkichlari esa o‘z navbatida
mahsulot sifatining texnik ko‘r-satkichlari guruhiga kiradi. Vazifasiga moslik ko‘rsat-kichlari
buyumning belgilangan maqsadiga muvofiqlik darajasini, konstruktiv ijrosi va asosiy
o‘lchamlarini, tashqi (mexanik, issiqlik, iqlim va h.k.) ta’sirlarga, yuklanishlarga
bardoshliligini tavsiflaydi.
Mahsulotning mo‘ljallangan vazifasiga moslik ko‘rsatkichlari uning sifatini
belgilaydigan boshqa ko‘rsatkichlari (iqtisodiy, ergonomik, estetik, ishonchlilik, xavfsizlik
ko‘rsatkichlari va boshqalar) bilan uzviy bog‘liq. Agar sifatning o‘zaro bog‘liq
ko‘rsatkichlarining talab etiladigan qiymatlari ta’minlanmagan bo‘lsa, mahsulotning o‘z
vazifasini samarali bajarishi juda murakkab bo‘ladi.
Sifatni baholash uchun mahsulotning vazifasiga moslik ko‘rsatkichlari nomenklaturasini tanlashda odatda quyidagilar hisobga olinadi:
mahsulot sifatini baholash maqsadi;
mahsulotning nimaga mo‘ljallanganligi;
mahsulotni ishlatish (iste’mol qilish) shartlari.
Mahsulotning mo‘ljallangan vazifasiga moslik ko‘rsatkichlari sifatni baholashda
muhim rolь o‘ynaydi, ularning asosida ko‘pincha eng yaxshi boshqaruv qarorlarini qabul
qilishda foydalaniladigan mahsulot sifatini boshqarishni maqbullashtirish mezonlari ishlab
chiqiladi.
