5 — 6- sinf o‘quvchilari uchun
Yüklə 9,49 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Nafas olishingizga e’tibor bering.
- Nafas chiqarish
|
Chiniqish qoidalari.
Xalqda sog‘lom bo‘lishni istasang, chiniqishdan erinma, degan gap bor. Chiniqish muolaja- larini dastlab juda qisqa vaqt davomida o‘tkazish, shuning- dek, suv muzdek, havo salqin bo‘lmasligi kerak. Bora- bora muolaja vaqtini asta oshirib borish, suvning haroratini taxminan 1° ga ko‘tarib borish zarur. Suv muolajalari o‘t- gach, ya’ni dush qabul qilgach yoki cho‘milgach, albatta, quruq sochiq bilan badanni yaxshilab qizarguncha artish, ishqalash kerak bo‘ladi. 142 Eslatib o‘tish joizki, chiniqish muolajalarini muntazam bajarish lozim. Agar chiniqishni boshlab, orada 2—3 kun tanaffus qilinsa, tadbirni boshidan boshlashga to‘g‘ri keladi. Chiniqish muolajalarini jismoniy mashqlar va o‘yinlar bilan birga olib borilsa, natija yanada samarali bo‘ladi. Yoz mavsumida issiq qum ustida, toshlar ustida oyoq- yalang yurish, erta tongda turib shudring tushgan o‘tloq joylardan yurish juda yoqimli bo‘ladi. Bu chiniqish yassi- oyoqlikning oldini olishi bilan foydali hisoblanadi. Bu tad- birlar juda foydali, ammo ko‘p piyoda yurish, velosiðedda sayr qilish hammasidan foydalidir. Eng muhimi, kayfiyatingizni doimiy nazorat qilib tu- ring, organizmning ortiqcha sovishiga yoki juda qizib ketishiga yo‘l qo‘ymang. Agar cho‘milayotganda sovuq qotib, titroq bossa yoki badan bo‘shashib, yurak urishi tezlashsa, chini- qish muolajasini zudlik bilan to‘xtatish zarur. Organizm haddan tashqari qizib yoki juda sovuq qot- masligi uchun to‘g‘ri kiyinish kerak. Bordi-yu, ust kiyim- laringiz: paypoq, qo‘lqop, poyabzalingiz ho‘l bo‘lib ketsa, ularni tezda almashtirib olish kerak. Nafas olishingizga e’tibor bering. Payqagan bo‘lishingiz mumkin, ayniqsa, jismoniy ishlardan so‘ng nafas olish tezlashib, chuqurlashadi. Demak, havoning o‘pka orqali o‘tishi tinch holatdagiga nisbatan ko‘proqdir. Bunda havo- dagi kislorodning ko‘p miqdori o‘pkadan qonga, keyin mushaklarga o‘tadi. Jismoniy mashqlar bilan muntazam shu- g‘ullangan bolalarda o‘pkaning tiriklik sig‘imi katta bo‘lishi, ya’ni havoni ko‘proq miqdorda qabul qilishi yaxshi ma’lum. Buning sababi ularda nafas olish qovurg‘a mushaklari va diafragmaning yaxshi rivojlanganidandir. Shuning uchun bu bolalar, kislorod yetishmasligini yengil o‘tkazadilar. Shunday ekan, jismoniy mashqlar bajarishda qanday qilib to‘g‘ri nafas olish mumkin? Nafas olish faqat burun orqali bo‘lsa, to‘g‘ri bo‘ladi, chunki havo burun bo‘sh- lig‘idan o‘tayotganda u birinchidan tozalanib, sovuq bo‘lsa, ilib, namroq bo‘lib o‘tadi. Nafas olish nafas chiqarishga nisbatan chuqurroq va davomliroq bo‘lgani ma’qul. Katta 143 jismoniy yuklamali mashqlarni bajarganda organizmda kislorodga talab kuchayadi, shundagina og‘iz bilan ham nafas olsa bo‘ladi. Nafas olish — bu odatiy hol bo‘lib, shuningdek, qo‘llarni yozib, tepaga ko‘targanda yoki qo‘llarni siltab gavdani or- qaga egganda, yoki oldinga egib, yon tomonlarga burilganda sodir bo‘ladi. Nafas chiqarish — bu qo‘llarni chalishtirganda, tushir- ganda, gavdani egganda sodir bo‘ladi. Boshqa har xil mashqlar bajarganda, yugurishda, harakatli va sport o‘yin- larida mashqlarga mos ravishda nafas olib-chiqariladi. Yüklə 9,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|