5-6 Haziran 2010 Zeytinburnu İstanbul 2011 BİTKİlerle tedavi sempozyumu düzenleme Kurulu

Ülkel
er
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Fransa
10 671
8889
7391
7602
8896
13 067
8588
Çin
-
-
579
0
76
0
4650
Almanya
2514
2087
2236
2370
2827
3545
4416
ABD
774
602
568
1131
1080
1858
696
İngiltere
225
391
602
686
796
1146
652
Kanada
55
119
56
226
289
159
461
İsviçre
693
952
709
819
1974
1148
241
Bahreyn
7
0.2
30
138
246
186
230
Macaristan
53
3
84
72
36
17
169
Hindistan
-
-
-
-
0
9
160
S. Arabistan
0.2
-
121
63
67
0
131
Yunanistan
-
-
0
80
236
351
98
Hollanda
-
-
77
435
74
55
92
İspanya
-
26
65
69
75
134
67
Polonya
54
82
58
84
74
70
59
Umman
32
32
-
-
0
0
58
İsrail
25
14
35
35
48
51
57
Toplam (diğer 
ülkeler dahil)
16 110
13 589
14 868
14 842
19 348
24 638
21 152
Kaynak: DTM (Dış Ticaret Müsteşarlığı) – İGEME

---

134
Bitkilerle Tedavi Sempozyumu
Çizelge 4. Türkiye’nin ihracat yaptığı belli başlı ürünlerin yıllara göre dağılımı
Keçi Boynuzu
Çam Fıstığı
Kekik
Adaçayı
Defne Yaprağı
Diğerleri
Toplam
Yıllar
Miktar 
(Ton)
Tutar 
Milyon 
(USD)
Miktar 
(Ton)
Tutar 
Milyon 
(USD)
Miktar 
(Ton)
Tutar 
Milyon 
(USD)
Miktar 
(Ton)
Tutar 
Milyon 
(USD)
Miktar 
(Ton)
Tutar 
Milyon 
(USD)
Miktar 
(Ton)
Tutar 
Milyon 
(USD)
Miktar 
(Ton)
Tutar 
Milyon 
(USD)
1991
8558
1.8
790
10.3
3976
8.1
508
10.9
1889
4.1
8642
26.6
24.3
52.1
1992 11 445
3.9
446
8.4
4744
10.7
563
11.2
2452
5.6
6777
14.9
26.4
44.8
1993 11 416
4.2
277
4.7
4845
10.7
576
13.6
2593
5.7
19 708 22.3
35.7
48.9
1994
7450
2.9
262
2.5
6335
16.1
400
8.4
3349
5.9
14 480 16.6
32.2
44.9
1995
8467
3.5
203
1.6
5600
13.6
564
11.4
2870
6.0
31 879 26.1
49.5
52.1
1996 12 537
5.5
456
5.6
6475
15.1
671
14.4
3201
7.0
40 368 34.7
63.7
69.5
1997
5597
3.6
874
11.5
6038
13.2
720
16.1
3762
7.6
30 941 49.6
47.9
87.3
1998
3345
2.1
859
16.4
7050
15.4
923
21.1
3422
7.3
34 836 42.4
50.4
85.9
1999
7956
3.5
653
13.5
5995
14.1
985
20.5
3365
7.5
29 301 52.7
48.2
93.5
2000
9350
3.8
716
14.1
7106
16.2
875
19.5
3640
8.0
30 271 48.4
51.9
92.5
Kaynak: DTM (Dış Ticaret Müsteşarlığı)
Çizelge 5. Türkiye’nin orman yan ürünleri ihracatı yaptığı ülkeler
Ülkeler__%'>Ülkeler
%
ABD
20.7
Almanya
14.3
İtalya
12.3
Fransa
8.5
İspanya
5.4
Diğer
38.8
Türkiye’de bu ürünleri işleyecek ve değerlendirecek sanayinin olmaması ve toplanan 
ürünlerde uluslararası standartlara uyulmaması nedeniyle elde edilen ihracat geliri 
olması gerekenden çok azdır. Dolayısıyla ihtiyaç duyulan ürünler bazen yüksek mik-
tarlara ithal edilebilmektedir. Türkiye’nin 2003-2009 yılları arası uçucu yağ ithalatı 
yaptığı ülkeler ve ödenen miktarlar Çizelge 6’da gösterilmiştir.

---

135
Bitkilerle Tedavi Sempozyumu
Çizelge 6. Türkiye’nin uçucu yağ ithalatı yaptığı ülkeler (Değer: x 1000 USD)
Ülkeler
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Fransa
1094
1288
1154
169
1815
1920
2267
Çin
211
256
107
289
107
292
161
Almanya
789
768
912
976
1295
1882
065
ABD
996
1705
1835
1512
2075
2297
1453
İngiltere
719
710
1095
1833
1669
1117
763
Kanada
17
107
160
156
289
-
-
İsviçre
189
217
227
233
267
89
201
Macaristan
-
-
19
0
26
Hindistan
327
440
899
1012
1815
1920
2267
Yunanistan
-
-
3
134
61
212
204
Hollanda
110
98
72
230
-
-
-
İspanya
571
894
685
844
903
1291
1184
İsrail
248
201
89
64
-
-
-
Endonezya
244
504
397
532
218
553
814
İtalya
241
287
386
412
516
825
601
Brezilya
38
74
97
174
323
241
268
Mısır
-
-
-
-
15
314
216
Singapur
-
4
10
52
81
163
Avusturya
-
10
79
23
118
186
162
Japonya
42
48
13
23
15
-
-
Tayland
-
-
0.7
39
15
-
-
Toplam (diğer 
ülkeler dahil)
5891
7735
8478
10 089
11 369
13 644
11 219
Kaynak: DTM (Dış Ticaret Müsteşarlığı) – İGEME
Öneriler
Öncelikle bütün bölgelerimizin hammadde ve saha potansiyeli, bölgenin nitelik ve 
niceliklerine göre detaylı belirlenmelidir. Değerlendirme yöntemleri, uygulama so-
runları ele alınmalı, iç ve dış tüketim talebine göre yıllık üretim planları çıkartılarak 
rasyonel faydalanma sağlanmalıdır.
Yurtdışına kg’ını 3-5 dolara sattığımız hammaddeleri 800-1000 dolar gibi yüksek fi-

---

136
Bitkilerle Tedavi Sempozyumu
yatlarla ürün olarak geri satın alıyoruz. Bu nedenle hammadde işleyecek tesislerin sa-
yısı daha artırılmalıdır.
Bilgi Notu:
 
Yazar bu bildirinin bir kısmını 21/22 Ekim 2009 tarihinde İzmir’de, Çev-
re ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü ve Ege İhracatçı Birlikleri’nin or-
taklaşa düzenledikleri ve konuşmacı olarak katıldığı “2.Odun Dışı Orman Ürünleri 
Paneli”nde bildiri olarak sunmuştur.
Kaynaklar
Acartürk, R. (1996) 
Şifalı Bitkiler Flora ve Sağlığımız
, OGM Mensupları Yardımlaşma Vakfı Yayınları, 
No:1 Ankara.
Adams, R.P. and Hagerman, A. (1977) Diurnal Variation in the Volatile Terpenoids of Juniperus sco-
pulorum (Cupressaceae). 
American Journal of Botany
, Vol. 64, No. 3, pages 278-285.
Anon. (1948) Türk Kodeksi. 
T.C. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı
, 343-4, 534-5.
Anon. (1970) Hamdart Pharmacopoeia of Eastern Medicine. 
The Times Pres
, Karachi, 275
Anon. (1978) Deutsches Arzneibuch. 
Deutscher Apotheker Verlag
, Stutgart Govi-Verlag 
Anon. (1979) The Pharmaceutical Codex 11
th
. 
The Pharmaceutical Pres
, London, 436.
Anon. (1980) The United States Pharmacopoeia 12
th
. 
United States Pharmacopoeia Convential Inc
. 436.
Anon. (1981) Food Chemical 3
rd
Edition. 
National Academy Pres, 
Washington D.C., United States of 
America. 155-6.
Anon. (1989a) Martindale The Extra Pharmacopoeia. 
The Pharmaceutical Pres
, London, 917, 1063, 
1379-80.
Anon. (1989b) The Merck Index 11
th
. 
The Merch&Co Inc
. USA.
Anon. (1994) Herbal Drugs and Phytopharmaceuticals. 
Medpharm Scientific Publishers
, Stutgart, 283-
7.
Anon. (1996a) Merck Index 12
th
. 
The Merck&Co.Inc
., USA, 5280-1, 6902.
Anon. (1996b) British Herbal Pharmacopoeia. 
British Herbal Medicine Association
, 117-118.
Anşin, R., Özkan, C. (1993) 
Tohumlu Bitkiler (Spermatophyta)
, 
Odunsu Taksonlar
(Woody Taxa). Black 
Sea Technical University, Faculty of Forestry, No: 167/19, Trabzon.
Arctander, S. (1960) 
Parfume and Flavor Materials of Natural Origin
, New Jersey Press. Page 736 
Arellanes, J.A., Meckes, M., Ramirez, R., Torres, J. and Herrera, J.L. (2003) Activity against Multidrug-
resistant 
Mycobacterium tuberclosis in 
Mexican Plants Used to Treat Respiratory Diseases.
 Phytotherapy 
Research
, Volume 17, Issue 8 , pages 903–908, September 2003, John Wiley&Sons, Ltd.
Aswal, B.S. and Goel, K.G. (1989) Less-Known Medicinal Uses of Three Plants from Western Himala-
ya (India). 
Econ.Botany
, 43, pages 419-420.
Balaban, M. (1997) Önemli Yerli Ardıç (Juniperus ssp.) Türleri Odunlarının Kimyasal Özellikleri,
 
Doktora Tezi (yayımlanmamış), İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Orman Endüstri Mühendisliği Anabilim 
Dalı Orman Ürünleri Kimyası Programı, İstanbul, 151 sayfa.
Baytop, T. (1963) 
Türkiye’nin Tıbbi ve Zehirli Bitkileri
. İstanbul Üniversitesi Yayınları No:1039, Sayfa 86
Baytop, T. (1983) 
Farmasötik Botanik
. İstanbul Üniversitesi Yayınları, No:3158, sayfa 122-123.
Baytop, T. (1984) 
Türkiye’de Bitkiler İle Tedavi
. İ.Ü. Yayınları, Yayın No: 3255, Eczacılık Fakültesi Yayın 
No: 40, İstanbul, 520 s.Baytop, T. (1994) 
Türkçe Bitki Adları Sözlüğü
. Türk Dil Kurumu Yayınları, Ya-
yın No: 578, Ankara, s. 33.
Bektaşoğlu, S. (2006) Uçucu yağlar, 
T.C.Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı, İhracatı Geliştirme Etüd 
Merkezi
Bektaşoğlu, S. (2008) Uçucu yağlar, 
T.C.Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı, İhracatı Geliştirme Etüd 
Merkezi

---

137
Bitkilerle Tedavi Sempozyumu
Bellakhdar, J., Claisse, R., Fleurentin, J. and Younos, C. (1991) Reportory of Standard Herbal Drugs in 
The Moroccan Pharmacopoeia. 
Journal of Ethnopharmacology
, 35, pages 123-141.
Bello, R., Moreno, L., Beltrán, B., Primo Yufera, E. and Esplugues, J. (1998) Effects on Arterial Blood 
Pressure of Methanol and Dichloromethanol Extracts from 
Juniperus oxycedrus
L. 
Phytotherapy Rese-
arch
, Volume 11, Issue 2 , pages 161–162, December 1998, John Wiley&Sons, Ltd. 
Bonsignore, L., Loy, G. and Secci, D. (1989) A preliminary microbiological Screening of Sardinian 
Plants, 
Fitoterapia-Elsevier Science Publisher-
4, pages 339-340.
Bouhlal, K., Meynadier, J.M., Peyron, J.L., Peyron, L., Marion, J.P., Bonetti, G. and Meynadier, J. 
(1988). Le cade en dermatologie. 
Parfums, Cosmètiques et Aromes
, 83, 73-82.
Boukef K., Soussi, H.R. and Balansard, G. (1982) Contribution to the Study on Plants Used in Tradi-
tional Medicine in Tunusia. 
Fitoterapia-Elsevier Science Publisher-
16, pages 260-279.
Bruits, M., Asres, K. and Bucar, F. (2001) The Antioxidant Activity of the Essential Oils of 
Artemi-
sia afra
, 
Artemisia abyssinica 
and 
Juniperus procera
. 
Phytochemistry-Elsevier Science Publisher-
15, pages 
103-108.
Bruneton, J. (1995) Pharmacognosy Phytochemistry Medicinal Plants, 
Intercept
, Newyork, pages 473-
474.
Camazine, S. and Bye, R.A. (1980) A Study of the Medical Ethnobotany of the Suni Indians of New 
Mexico. 
Journal of Ethnopharmacology
, 2, pages 365-388.
Coode, M.J.E. and Cullen, J. (1978) 
Juniperus 
L. in Flora of Turkey. 
The East Aegean Islands
, 1.
Darias, V., Bravo, L., Barquin, E., Herrera, D.M. and Fraile, C. (1986) Contribution to the Ethnophar-
macological Study of the Canary Islands. 
J.Ethnopharmacology
, 15, pages 169-193.
Duke, J.A. (1985) CRC Handbook of Medicinal Herbs, 
CRC Press
, Florida.
Eliçin, G. (1977) 
Türkiye Doğal Ardıç (Juniperus L.) Taksonlarının Yayılışları İle Önemli Morfolojik ve 
Anatomik Özellikleri Üzerinde Araştırmalar
,
 
İ.Ü. Orman Fakültesi Yayınları, İ.Ü. Yayın No:2327, Orman 
Fakültesi Yayın No: 232, sayfa 11-15; 35-82.
Er, N. (1997) Juniperus communis L. subsp. nana Syme. Üzerinde Farmakognozik Araştırmalar, Hacet-
tepe Üniv., Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Bilim Uzmanlığı Tezi (yayımlanmamış), Ankara, 67 s.
Erenler, R. (1997) Yüksek Ardıç (Juniperus excelsa Bieb.)’ın Meyvelerindeki Bileşiklerin İzolasyonu, 
Yapı Tayini ve Aktivite Testleri, Gaziosmanpaşa Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi (yayım-
lanmamış), Tokat, 68 s.
Fernández, A., Ortuńo, I., Martos, A., Fernańdez, C. (1996). Saber yutilización de lantas en la provincia 
de Jaeń. Campaná de 1993. 
Boletiń del Instituto de Estudios Giennenses
161, 199-318.
Fujita, T., Sezik, E.,Tabata, M., Yeşilada, E., Honda, G., Takeda, Y., Taanka, T. and Takaishi, Y. (1995)
Traditional Medicine In Turkey VII. Folk Medicine in Middle and West Black Sea Regions, Econ. Bot., 
49, 406-422. 
Gürkan, E. (2003) 
Bitkisel Tedavi
. Marmara Üniversitesi Yayınları, No:699, Fak.Yayın No:19.
Heinz, S., Dagmar, E. and Christel, K. (1993) Gaz Chromatographic Comparision of Com-
mercially Available Juniper Oils and Their Toxicological Evaluation. 
35.Quality Control and 
Phytopharmacologica
,Value Determination and Suggestion for it Standardization. PZ Wiss.6, 85-91
Holtom, J.A. and Hylton, W.H. (1979) The Complete Guide to Herbs, 
Rodale Press
.
Ishikura, N. (1982) Flavonol Glycosides in the Flowers of Hibiscus Mutabilis. 
Agr. Biol.Chem.
, 46 pa-
ges 1705-1706.
Jansen, P.M. (1981) In Spices, Condiments and Medicinal Plants in Ethiopia. Centre for Agricultural 
Publishing and Documentation. Wageningen, pages 205-211.
Jochle, W. (1962) Biology and Biochemistry of Reproduction and Contraception. 
Chem.Int.Ed.Engl
., 
Vol. 1, pages 537-549.
Karamanoğlu, K. (1974) 
Türkiye Bitkileri I.,
A.Ü. Eczacılık Fakültesi Yayınları.
Karchesy, J. (2005) Discovering New Natural Products, The forest is a wonderfully, environmentally 
clean chemical factory, Oregon State University, Focus on College of Forestry, FORESTRY, Spring 

---

138
Bitkilerle Tedavi Sempozyumu
2005, Vol:18, Issue: 2, Oregon
Kaya, G. (2006) Tıbbi Bitki Rezervi Olarak Orman Kaynaklarının Gelecek Değerinin Belirlenmesin-
de Kullanılan P&P Modelinin İrdelenmesi, 
ZKÜ Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 
Cilt:8 Sayı:9 sy 23-32
.
Khalil, S. (1995) A Survey of Plants Used in Jordanian Traditional Medicine. 
Int.J.Pharmacognosy
, 33, 
pages 317-323. 
Klauss, V. and Adala, M.S. (1994) Traditional Herbal Eye Medicine in Kenya. 
World Health Symposi-
um
, 15, pages 138-143. Koç. T, (2002) 
Bitkilerle Sağlıklı Yaşam
. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fa-
kültesi Yayınları, Sayfa 102-104.
Kokwaro, J. (1976) Medicinal Plants of East Africa. 
East Africa Literature Bureau, 
Nairobi, Kenya.
Konukçu, M. (2001) “Ormanlar ve ormancılığımız” faydaları, istatistiki gerçekler, DPT, 2630. 
Krag, K.J. (1976) Plants Used as Contraceptives by the North American Indians. 
BS Thesis
, Harward 
University, page 117.
Kutluk, H. ve Aytuğ, B. ( 2004) Plants of Turkey Grid by Grid. Vol A2. 
Birlik Ofset Yayıncılık
, Eskişehir.
Lawless, J. (1995) The Complete Guide to the Use of Oils in Aromatheraphy, 
Elemen Books
. 
Lemordant, D. Boukef, K. and Bensalem, M. (1978) Toxic and Useful Plants of Tunusia. 
Fitoterapia-
Elsevier Science Publisher-48
, page 191.
Leung, A.Y. and Foster, S. (1996). 
Encyclopedia of Common Natural Ingredients
. Used in Food, Drugs, 
and Cosmetics, 2nd Edition.
 
John and Wiley Press, 688 pages, New York. 
Mamoru, T., Honda G. and Sezik, E. (1986) Faculty of Pharmaceutical Sciences, 
Kyoto University
.
Moreno, L., Bello, R., Beltran, B., Calatayud, S., Primo Yufera, E. and Esplugues, J. (1998b), Pharma-
cological screening of different 
Juniperus oxycedrus
L. extracts. 
Pharmacology Toxicol
, 82(2):108-12. 
Moreno, L., Bello, R., Primo Yufera, E. and Esplugues, J (1998a) In vitro studies of methanol and dich-
loromethanol extracts of Juniperus oxycedrus L.
Phytotherapy Research
, Volume 11, Issue 4 , pages 
309–311, December 1998, John Wiley&Sons, Ltd. 
Özhatay, N. Koyuncu, M., Atay, S. ve Byfield. A. (1997) Türkiye’de Doğal Tıbbi Bitkilerinin Ticareti 
Hakkında Bir Çalışma. 
Doğal Hayatı Koruma Derneği
, İstanbul, 22,35
Özkan, Z.C. ve Akbulut, S. (2005) “Türkiye’de Odun Dışı Orman Ürünleri, Bugünkü Durumu ve Ge-
leceğe Yönelik Değerlendirmeler” 1. Çevre ve Ormancılık Şurası, 2005, Antalya
Öztürk, M. ve Pirdal, M. (1990) 
Ekonomik Botabik Uygulama Kitabı
, Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Ya-
yınları, Bornova-İzmir.
Pamuk, A., (1991) 
Şifalı Bitkiler Ansiklopedisi
, Pamuk Yayınları.
Pennigton, C.W. (1973) Medicinal Plants Utilized by the Pima Montanes of Chihuahua. 
Amer Indige-
na
,33, 213-32.
Qasim, M.A., Kamil, M. and Ilyas, M. (1993) Biflavones from 
J.pachyplae
, 
Fitoterapia-Elsevier Science 
Publisher-64
, page 552.
Rivera, D. and Obon, C. (1995) The Ethnopharmacology of Maderia and Porto Santo Islands, A Revi-
ev, 
J.Ethnopharmacol.
, 46, pages 73-93.
San Feliciano, A., Gordaliza, M., Miguel del Corral, J.M., Castro, MA., Garcia, M.D. and Lazaro, P.R. 
(1992) Antineoplastic and Antiviral Activities of Some Cyclolignans.
Planta Medical
59:3 pages 246-
249.
Sanchez de Medina F, Gamez MJ, Jimenez I, Jimenez J, Osuna J.I. and Zarzuelo, A. (1994) Hypoglyce-
mic activity of juniper berries. 
Planta Med
, 60(3):197-200.
Seçmen, Ö. Gemici, Y., Leblebici, E., Görk, G. ve Bekat, L. (1992) 
Tohumlu Bitkiler Sistematiği
,
 
Ege 
Üniversitesi Fen Fakültesi Yayınları,Yayın No:116 396 s., İzmir.
Sezik, E., Zor, M. and Yeşilada, E. (1992) Traditional Medicine in Turkey, II. Folk Medicine in Kasta-
monu, Int. 
Journal of Pharmacognosy
30, 233-239
Sezik, E., Zor, M., Yeşilada, E., Mamoru, T., Honda, G., Tetruso, F., Toshihiro, T., Yoshio, T. and Yoshih-
sa, T. (1994) Traditional Medicine in Turkey, III. Folk Medicine in East Anatolia, Erzurum, Erzincan, 
Ağrı, Kars, Iğdır Provinces, 
Economic Botany
, 51, 195-211.

---

139
Bitkilerle Tedavi Sempozyumu
Siegel, R.K. (1976) Herbal Intoxication, Psychoactive Effects from Herbal Cigarettes, Tea and Capsu-
les. 
Journal of American Medicine Ass.
,
 
236, pages 473-476.
Singh, V. (1995) Traditional Remedies to Treat asthma in North West and Trans Himalayan Region in 
J&K.State. 
Fitoterapia-Elsevier Science Publisher, 
65, pages 507-509.
Singh, V., Kapahi, B.K., Srivastava, T.N. (1996) Medicinal Herbs of Ladakh Especially Used In Home 
Remedies, 
Fitoterapia-Elsevier Science Publisher
, 67, 38-48.
Stanic, G., Samarzija, I. And Blazevic, N. (1998) Time-dependent diuretic response in rats treated with 
juniper berry preparations. 
Phytotheraphy Research
. 1998, 12:7 pages 494-497.
Steinmetz, E.E. (1954) 
Matera Medica Vegetabilice 2
, Amsterdam Press
Swanston, S.K., Day, C., Bailey, C.J. and Flatt, P.R. (1990) Traditional plant treatments for diabetes. 
Studies in normal and streptozotocin diabetic mice. 
Diabetologia
, 33:62-464.
Tanker, M. ve Tanker, N. (1990) 
Farmakognozi
II., Ankara Üniversitesi 
Eczacılık Fakültesi Dergisi
, Ya-
yın No: 65, sayfa 328-398.
Topçu, G., Erenler, R., Çakmak, O., Johansson, C.B., Çelik, C., Chai, H.B. and Pezzuto, J.M. (1998) 
Diterpenes from the berries of 
Juniperus excelsa
. 
Phytochemistry
-
Elsevier Science Publishers
, 50(7):1195-
1199.
Tümen, G. ve Sekendiz, A.O. (1989) 
Balıkesir ve Merkez Yörelerinde Halk İlacı Olarak Kullanılan Bitki-
ler
, Uludağ Üniversitesi, Araştırma Fonu Projesi, No:86/12, Sayfa 73-74.
Tümen, İ. (2005) Türkiye’de Yetişen
Juniperus
ssp. Türlerinin İğne Yaprak, Meyve ve Kozalaklarının 
Kimyasal Bileşenleri, 
ZKÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi 205 s
Tümen, İ. (2006a) “Bitki Türlerinde Ar-Ge’ler Etkin Durumda Olmalıdır” Ulusal Ekonomi ve Ticaret 
Gazetesi 20 Mayıs 2006, Sayı:20700, sy:1,3, Basım Yeri:İzmir
Tümen, İ. (2006b) “Kestane (
Castanea sativa 
Mill.) Odununun Kimyasal Özellikleri” Odunu ve Mey-
vesi ile Kestane Ağacının Ekonomideki Yeri konulu Kestane Kongresi, Orman Bölge Müdürlüğü, 19 
Nisan 2006, Zonguldak
Tümen, İ. (2009) “Türkiye’de Doğal Olarak Yetişen Ardıç Türlerinin (Juniperus ssp.) Farmakolojik 
Kullanım Alanları” Çevre ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü, 2.Odun Dışı Orman Ürünle-
ri Paneli, Tebliğler, Sy.46-53, 21-22 Ekim 2009, İzmir
Van Gelderen, D. M. (1993) Conifers (Second Edition), 
Timber Pres
,
 
Inc.9999
 
S.W. Willshire, Port-
land, Oregon, pp. 13-14.
Wegener, T. and Schmidt, G.P. (1995) Juniper berry oil-an aquareticum. 
Biologische-Medizin
. 24: 2, 
111-113
Yaltırık, F. (1988) 
Dendroloji Ders Kitabı
1
, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, 
No:3443:258-285.
Yaltırık, F. (1996) Kullananların Söyledikleri ve Doğruladıkları Bazı Şifalı ve Zehirli Bitkiler. 
Herba Me-
dica,
1:10-12.
Yılmaz, N. (2010) Uçucu yağlar, 
T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı, İhracatı Geliştirme Etüd Mer-
kezi
Yücel, E. (1992) 
Eskişehir’de Yetiştirilen Ağaç ve Çalıların Kentsel Ekoloji Açısından Değerlendirilmesi
. A.Ü. 
Fen Fakültesi Dergisi, No:4:93-118.
Zargari, A. (1991) 
Medicinal Plants
, 4
th
Edition, Tahran University Publications, Nr:1810/5.

---

---

141
Bitkilerle Tedavi Sempozyumu