5 informasiya iqtisadiyyatinin formalasmasi s?Raitind? Internet-bankinq texnologiyalarinin ?H?Miyy?Ti v? Innov

İ

nternet-bankinqin inkişaf perspektivləri  

Müasir texnologiyalar bankla əlaqə zamanı vaxta və resurslara qənaət etməyə imkan verir. 

Bu  isə  İnternet-bankinqin  çox  böyük  inkişaf  perspektivinə  malik  olmasına  və  onun 

istifadəçilərinin sayının artacağına zəmanət verir [12].  

Ümumiyyətlə, 

bank 

sferasında 

İKT-nin 

inkişafı 

aşağıdakı 

tendensiyaları 

müəyyənləşdirmişdir[13]: 

 

bank xidmətləri bazarı genişlənir, kütləviləşir və xidmət miqyasının böyüməsi ilə gəlir 

əldə etmək üçün əlavə imkan yaranır; 

 

bank  kapitalının  yeni  tətbiq  sahələri  formalaşır  və  müxtəliflik  hesabına  əlavə  gəlir 

kanalları yaranır; 

---

İnformasiya cəmiyyəti problemləri, №2(4), 2011, 41-49 

 

 

       www.jpis.az                                                                      47 

 

 

yüksək  təhsilli  və  gəlirli  müştərilərə  fərdi  bank  xidmətlərinin  göstərilməsi  elmtutumlu 

bank xidmətlərinin artımına gətirib çıxarır; 

 

CRM  sistemlərinin  tətbiqi  ilə  müştərilərə  fərdi  yanaşma  hesabına  əlavə  imkanlar 

qazanılır. 

Hazırda İnternet-bank biznesi sahəsində bir neçə model mövcuddur: 

 

əsas on-layn bankın İnternet bölməsi; 

 

on-layn  bankın  öz  markasıyla  müstəqil  hüquqi  şəxs  statusunda  təsis  etdiyi  İnternet-

bank; 

 

qeyri-bank  müəssisələrinin  (sığorta,  texnoloji  və  s.)  İnternet-banka  analoji  olaraq  təsis 

etdiyi virtual bank; 

 

e-maliyyə  supermarket  aqreqatoru  (həm  özünün,  həm  də  digər  maliyyə  institutlarının 

məhsul və xidmətlərinin veb-satışını təşkil edən bank). 

Bu  modellərdən  ilk  ikisi  daha  çox  inkişaf  etmişdir.  Birinci  model  daxili  bazarda,  ikincisi 

isə beynəlxalq maliyyə bazarlarında daha çox fəaliyyət göstərir. 

Bunlardan başqa, qeyd  olunmalıdır ki, distant bank xidmətlərinin on-layn rejimdə təqdim 

olunan    digər  xidmətləri  ilə  müqayisədə    İnternet-bank  və  “bank-müştəri”  sistemləri  vasitəsilə 

təqdim  olunan  xidmətlərin  perspektivləri  daha  yüksəkdir  [8].  Bu,  aşağıdakı  səbəblərlə  izah 

olunur: 

1.

 

Qlobal  İnternet  istifadəçilərinin  sayının  daim  artması.  Əgər  2005-ci  ildə  dünyada 

İnternet istifadəçilərinin sayı 1 milyarda yaxın idisə, hazırda bu rəqəm 3 milyardı ötüb 

keçmişdir. 

2.

 

Qlobal  İnternet  şəbəkə  vasitəsilə  həyata  keçirilən  bank  məhsulları  və  xidmətlərinin 

istehlakçılarının sayının artması. 

 

3.

 

İnternetin  fəal    istifadəçilərinin  sayının  sürətlə  artması  banklara  bu  qlobal  şəbəkə 

vasitəsilə  yayımlanan  bank  məhsullarının  və  xidmətlərinin  istehlakçılarının  sayını 

yüksək sürətlə artırmaq imkanı verir.

 

4.

 

İnternet  şəbəkəsi  vasitəsilə  müştərilərə  göstərilən  bank  xidmətlərinin  məsrəflərinin 

aşağı olması.

 

5.

 

E-kommersiyanın  inkişafı  ilə  bağlı  olaraq  fiziki  şəxslərə    İnternet  vasitəsilə    bank 

xidmətlərinin göstərilməsinin zəruriliyi.

 

Qeyd etmək lazımdır ki, e-kommersiyanın inkişafı İnternet vasitəsilə həyata keçirilən alqı-

satqının  ödəniş  mexanizmlərinin  işlənilməsinə    səbəb  oldu.  Əvvəllər  İnternet  vasitəsilə  alqı-

satqının  ödənişi  üçün  kredit  və  debet  kartlardan  istifadə  olunurdusa,  90-cı  illərin  ortalarından 

İnternetdə  ödənişlərin  həyata  keçirilməsi  üçün  İnternet-bankinqdən  istifadə  olunmağa  başlandı. 

E-kommersiyanın  inkişafı  bank  xidmətlərinin  forması  ilə  yanaşı,  pul  vəsaitlərinin  təkamülünə, 

elektron  pul  (web-money)  surroqatlarının,  çeklərin  və  banknotların  analoqlarının  meydana 

gəlməsinə səbəb oldu. 

İnternet-bankinq inkişaf etdikcə müştəri seçimində ərazi yaxınlığı öz əhəmiyyətini itirir. Belə 

olan  halda  əsas  əhəmiyyətli  meyarlar  qismində  bankın  etibarlılığı  və  dayanıqlılığı,  tarif 

siyasətinin  mütəhərrikliyi,  əlavə  xidmətlərin  həcmi  və  keyfiyyəti  və  s.  kimi  göstəricilər  

çıxış edir [14]. 

İnternet-bankinqin  yeni  imkanları  onu  dünyada  daha  dinamik  inkişaf  edən  bank 

xidmətlərindən  birinə  çevirmişdir.  Belə  deməyə  tam  əsas  vardır  ki,  tezliklə  bütün  banklar 

İnternet-xidmətləri  göstərməyə  məcbur  olacaq.  Əks  halda  onlar  öz  müştərilərini  itirəcəklər. 

İndiki zamanda bank xidmətlərinin göstərilməsi sürəti böyük  əhəmiyyət kəsb edir. Bu istənilən 

məkandan real vaxt rejimində hesabların idarə edilməsi şəraitində mümkündür. Müştərilərin əsas 

tələbləri  rahatlıq,  mobillik  və  operativlik  olduğundan  artıq  İnternet-bankinqin  xidmətləri  əksər 

banklar üçün standarta çevrilmişdir. 

Qeyd  edək  ki,  İnternet-bankinqin  inkişafı  maliyyə  xidmətləri  və  məhsulları  üzrə  vahid 

virtual  fəzanı  əmələ  gətirə  bilər.  O,  virtual  maliyyə  məhsulları  və  xidmətlərinin  supermarketi 

---

İnformasiya cəmiyyəti problemləri, №2(4), 2011, 41-49 

 

48                                                                  www.jpis.az 

 

kimi fəaliyyət göstərməklə İnternetdə bütün maliyyə əməliyyatlarının aparıldığı elektron məkan 

kimi inkişaf etməkdədir.