5-mavzu: Boshqaruvning xorijiy modellari Reja: Mumtoz menejment namoyondasi Anri Fayol olg‘a surgan tamoyillar

Mumtoz menejment namoyondasi A.Fayol olg‘a surgan tamoyillari.  
 “Ilmiy menejment” namoyondalari o‘z ilmiy ishlarini asosant korxona, tashkilot. 
Boshqaruvini takomillashtirishga bag‘ishlashgan. Ular boshqaruvning quyi darajasida 
masalalar bilan, ya'ni faqat ishlab chiqarish darajasidagi boshqaruv bilan shug‘ullanishgan. 
Ma'muriy maktabning vujudga kelishi munosabati bilan mutaxassislar endi umumtashkilot 
darajasidagi boshqaruv muammolari bilan shug‘ullana boshladilar.
Teylor va gilbertlar oddiy ishchidan muvafaqqiyatga erishib, shuxrat qozonib, martabaga 
minganlar. Aynan shu tajriba ularning boshqaruv tug‘risidagi tushunchalariga keskin ta'sir 
etgan. Ulardan farqli o‘laroq. Mumtoz ma'muriy maktabning asoschilari:
Yirik biznes sohasida mashhur boshqaruvning yuqori bo‘g‘inida esa yuksak tajribali 
amaliyotchi rahbarlar bo‘lishgan.
Ularni tashvishlantirgan bosh masala – bu umumtashkilot miqyosida samaradorlikka 
erishish bo‘lgan. Shunday maqsad quyilgan bo‘lsa-da, ular boshqaruvning sotsial jihatlariga 
unchalik e'tibor berishmagan, ustiga-ustak ularning ishlari shaxsiy tuzatuvlar doirasidan 
chiqmagan. Shu sababli ularning yondoshuvlari ilmiy usulologik asosga ega bo‘lmagan.
“Mumtoz” chilar tashkilotga keng qamrovli kelajak nuqtai nazaridan yondoshib, undagi 
umumiy xususiyatlar va qonuniyatlarini yaratish orqali muvaffaqiyatga erishish edi. Ular 
boshqarishning quyidagi ikki jihatiga e'tiborni qaratishgan:

---

• 
tashkilotning oqilona boshqaruv tizimini ishlab chiqish. Ular tashkilotni bo‘linmalar 
yoki ishchi guruhlarga bo‘lishni , moliya ishlab chiqarish va marketing boshqarishni 
takomillashtirishning muhim tomonlari deb hisoblashgan.
• 
tashkilotning oqilona tarkibi va ishlovchilarning oqilona boshqarilishiga erishish. Shu 
maqsadda boshqarishda yakkaboshlik bo‘lishini va ishchi faqat bitta boshliqdan 
topshiriq olishi va unga bo‘ysunishi lozim degan g‘oyani ilgari surishgan.
A.Fayol boshqaruv fanining rivojlanishiga salmoqli hissa qo‘shgan fransuz olimlardandir. U
Fransiyadagi ko‘mir qazib oluvchi yirik boshqargan. A.Fayol o‘zining boy amaliy tajribasini 
“Umumiy va sanoat boshqaruvi” (1916-nomli kitobida umumlashtirgan. Uning ilgari surgan 
quyidagi boshqaruv g‘oyalari hozirgi kunda ham o‘z ahamiyatini yo‘qotmagan (4-jadval).