5-mavzu. Tashkilotlar va ularni boshqarish reja

Tashqi muhit
tashkilotni resurslar bilan ta’minlovchi manba bo‘ladi. Bunda tashkilot 
ham, o‘z navbatida, buning uchun to‘lov sifatida tashqi muhitga o‘z faoliyatining 
natijalarini berishi kerak. Shunday qilib, tashkilot tashqi muhit bilan doimiy ravishda 
o‘zaro almashish holatida bo‘ladi. U bilan aloqa uzilishi bilan, tashkilot ham tugaydi. 
Tashkilotning tashki muhit bilan o‘zaro hamkorligi mavjud bo‘lish imkoniyati, 
tashkilotning faoliyati, kerakli darajada ichki solohiyatini, hamda vujud- ga kelgan chetga 
chiqarishlarni bartaraf qilish va unga ko‘rsatilayotgan xunik ta’sirlardan keyin ham 
quyilgan maqsadlarga erishishni ta’minlaydi. 
Tashqi omillar tashkilotlar ichidagi barcha omillar va jarayonlarga ta’sir 
ko‘rsatadilar, shuning bilan bir vaqtda ular tashkilotlarning boshqa operasiyalariga 
nisbatan ko‘proq darajada relevantli(muhim)dirlar. Ularni ikkita asosiy guruhlariga ajratish 
mumkin. 
Birinchisi 
tashkilotlar umumiy tashqi muhitining
omillarini
tashkil qiladilar, ular 
jamiyat, iqtisodiyot va tabiiy muhitning holatini aks ettiradilar va bevosita tashkilot bilan 
bog‘lik emaslar. 
Ikkinchi guruhga 
tashkilotlarning bevosita (ishga doir) muhiti omillari
kiradi, ular 
bevosita bog‘langanlar va ular bilan o‘zaro hamkorlik qiladilar. Bular iste’molchilar, 
yetkazib beruvchilar, raqiblar, ish bo‘yicha sheriklar va h.k. 
Tashkilotning tashqi muhitini turlicha ta’riflash mumkin. Masalan, nemis olimlari 
tashqi muhitni ta’riflash uchun “murakkab” va “dinamik” tushunchalaridan foydalanadilar. 
Tashqi muhitning murakkabligini ta’riflarning miqdori va turli-tumanligi bilan aks 
ettirish maqsadga muvafiqdir, ularni tashkilotlarni boshqarish jarayonida hisobga olish 
zarur.Tashqi muhitning dinamikligini uning ta’riflarining o‘zgaruvchanligi bilan aks 
ettirish mumkin. Yordamida tashqi muhitning o‘zgaruvchanligini baholash mumkin 
bo‘lgan asosiy ta’ -riflar uning omillarining tez-tez takrorlanishi, miqdori va 
muntazamligidir. 
Tashqi muhitning tashkilotlar faoliyatiga ta’sir ko‘rsatuvchi omillari g‘oyatda 
murakkab, bir ma’noli bo‘lmagan va o‘zgaruvchandirlar. Buning ustiga, ko‘rsatib o‘tilgan 
omillar yaqindan o‘zaro ta’sir ko‘rsatuvchi holatda bo‘ladilar, ulardan birlaridagi o‘zgarish 
boshqalaridagi o‘zga- rishlarga olib keladi. 
Hozirgi vaqtda tashkilotlar(korxonalari)ning tashqi muhiti hammadan avval 
quyidagilar bilan ta’riflanadi: 
-
katta noaniqlik; 
-
dinamiklik; 
-
oldindan aytib bo‘lmaslik; 
-
murakkablik; 
-
ba’zi bir tashabbuskorlik bilan. 

---