5-mavzu. Tashkilotlar va ularni boshqarish reja

Notijorat muassasalar, (NTM)- bu iqtisodiy faoliyatning foyda olish maqsadini 
ko‘zlamasdan tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqarish uchun tashkil qilinadigan 
sub’ektlaridir. NTM faoliyatining asosiy maqsadlari quyidagilar: 
- korporativ korxonalar, davlat boshqaruvi idoralari (DBI), xususiy shaxslarga 
jamoaviy xizmat ko‘rsatish; 
- aholining ma’lum qatlamlarini ijtimoiy himoyalash. 
NTM har xil institusional birliklar(korporativ korxonalar, DBI, tomonidan tashkil 
qilinishi mumkin.

---

NTM huquqiy statusi nizom tomonidan belgilanadi, ular mustaqil tashkilotlar 
bo‘ladilar. 
NTM ham bozor va nobozor ishlab chiqarishi bilan shug‘ullanishlari mumkin: 
a) bozor NTM –o‘z xarajatlarini to‘liq yoki qisman qoplaydilar. Ular bozor 
xizmatlarini ishlab chiqaradilar. bunday NTM ga quyidagilar kiradilar: 
- pulli universitetlar, kollejlar, kasalxonalar; 
- korxonalarga xizmat ko‘rsatuvchi notijorat tashkilotlar (savdo palatalari, ilmiy-ta’qiqot 
muassasalari, reklama byurosi, tadbirkorlar assosiasiyalari va boshqalar)
b) nobozor NTM – moliyalashtirishning boshqa manbalariga mo‘ljalan-tirilganlar 
(badallar, hayriyalar, byudjetdan moliyalashtirish). Bunday NTM ga quyidagilar kiradi: 
- istemolchilar assosiasiyalari, uyushmalar, siyosiy partiyalar, rasio- nalizatorlik va 
kashfiyotchilik jamiyatlari, ilmiy va diniy jamiyatlarning shaxsiy a’zolariga xizmat 
kursatuvchi NTM. Resurslari badallar hisobidan shakllantiriladi ; 
- hayriya faoliyati bilan shug‘ullanuvchi NTM. Ularning resurslari badallar, hayriya 
mablag‘lari, hukumatning yordam pullari hisobiga shakllantiriladi; 
- hukumat tomonidan moliyalashtiriladigan va nazorat qilinadigan NTM - bu muassasalar 
atrof-muhitini muhofaza qilish, buxgalteriya hisobi va statistika, sog‘liqni saqlash va ta’lim 
sohasida standartlarni ishlab chiqish bilan shug‘ullanadilar. Ular davlat boshqaruvi 
idoralariga kiradilar.