Microsoft Word Qabusname doc

ALLAhI DƏRK ETMƏK YOLU HAQQINDA 
Ey oğul, bil və agah ol ki, dünyada olan, olmayan və ola 
bilən hər nə varsa, hamısını olduğu kimi adam dərk edə biləndir, 
yalnız o böyük yaradandan başqa. Onu dərk etməyə yol yoxdur, 
ondan savay nə varsa, hamısı  dərk edilə bilər. Sən yalnız o 
zaman haqq-taalanı dərk edə bilərsən ki, özün dərketməz olasan. 
Dərk edilən naxış, dərk edən isə  nəqqaş kimi bir şeydir, 
əgər maddə naxış  qəbul etmirsə, heç bir nəqqaş onun üzərinə 
naxış vurmağı bacarmaz. Görmürsənmi, mum daşa nisbətən 
daha tez naxış  qəbul edən olduğundan ondan möhrə 
hazırlayırlar, daşdan isə hazırlamırlar. Deməli, dərk edilmiş hər 
bir  şeydə bir dərkolunma xüsusiyyəti var və o, yaradanın nəyə 
qabil olduğunu göstərir. Ona görə  sən özünə bax, yaradana 
baxma. Sən yaradılmışa diqqət et ki, yaradanı  əql ilə  dərk edə 
biləsən. Ayıq ol, vaxtı  əldən verməyəsən, çünki vaxt keçicidir, 
keçici şeyin isə əvvəli və sonu olar. 
Bağlı gördüyün bu dünyanın bağlılığına heyran olma və 
güman etmə ki, bu bağ  həmişə açılmamış qalacaqdır. Sən 
yaradanın yaxşılıqları  və ne'mətləri haqqında fikirləş, özü 
www.duddud.com - Elektron kitab, proqram yükləmə saytı
www.duddud.com saytından yüklənlib

---

 
 
barəsində fikirləşmə, çünki yolu o adam daha çox azmış olar ki, 
yol olmayan yerdə yol axtarsın. Peyğəmbər  əleyhissəlam 
demişkən: "Allahın ne'mətləri haqqında fikirləşin, zatı haqqında 
fikirləşməyin". "Əgər bizi yaradan Allah şəriət sahibləri vasitəsi 
ilə öz bəndələrinə onun yolunu tapmağa cəsarət etmək ixtiyarını 
verməsə idi, heç kəsdə o cür'ət ola bilməzdi ki, Allah-taalanın 
dərk edilməsi haqqında bir söz deyə bilsin, çünki sən haqqı nə 
adlandırırsan adlandır, ona nə kimi sifət verirsən ver, bu, 
yaradanın ilahilik və rübubiyyətinə deyil, yalnız sənin acizlik və 
miskinliyinə dəlalət edər, çünki sən Allahı heç vaxt layiq olduğu 
qədər tə'rifləyə bilməzsən, belə olan təqdirdə sən onu necə dərk 
edə bilərsən?  Əgər sən tövhidin nə olduğunu bilmək 
istəyirsənsə, bil ki, sənin üçün mümkün ola bilməyən hər  şey 
onun üçün mümkündür, məsələn, təklik kimi. Kim təkliyin 
mahiyyətini anlasa, o, müşriklikdən azad olmuş olar. Təklik 
yalnız böyük yaradana xasdır, ondan başqa nə varsa, hamısı 
cütdür. 
Xüsusiyyətinə görə ikiləşən hər  şey ya tərkibinə görə 
ikiləşər, cisim kimi, ya parçalanmağına görə ikiləşər ədəd kimi, 
ya cəmlənməsinə görə ikiləşər, sifət kimi, ya təzahürə görə 
ikiləşər, cövhər kimi, ya mənşəyə görə ikiləşər, əsli və fər'i kimi, 
ya məkana görə ikiləşər, fəza və boşluq kimi, ya vəhmə görə 
ikiləşər, ağıl və  nəfs kimi, ya müvazinətə görə ikiləşə bilər, 
təbiət və surət kimi, ya qarşılaşmaya görə ikiləşə bilər, oxşarlıq 
və  fərqlilik kimi, ya quruluşuna görə ikiləşə bilər, maddə  və 
ünsür kimi, ya hadisənin başlanğıcına görə ikiləşə bilər, məkan 
və zaman kimi, ya həddinə görə ikiləşə bilər, ehtimal və qətilik 
kimi, ya qəbul edilmə nöqteyi-nəzərindən iki cür ola bilər, azlıq 
və çoxluq kimi, ya dərk edilmə nöqteyi-nəzərindən iki ola bilər, 
varlıq və yoxluq kimi. Bunlar nə  qədər ziddiyyətli və  əksli 
olsalar da, yenə ikilik əlamətinə malikdir və həqiqətdə onları tək 
adlandırmaq olmaz. Təklik yalnız Allah-taalaya aiddir. İkilik 
xüsusiyyəti olan nə varsa, onların heç biri Allah ola bilməz. 
Tövhidin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, ürəyinə gələn hər şeyin 
Allah olmadığını biləsən, onların  şəriki və tayı olmayan bir 
Allah tərəfindən yaradıldığını qəbul edəsən. 
 
 
 
 
 
 
36 /
 ﻪﻣﺎﻨﺳﻮﺑﺎﻗ   .……………………………………………..
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
İkinci fəsil