6 – laboratoriya ishi yorug‘likning qutblanish hodisasini o‘rganish

Malyus qonuni
Tabiiy yorug‘lik to‘lqinida elektr maydon vektori E tebranish tekisligi bo‘ylab betartib joylashgan bo‘ladi va vaqt o‘tishi bilan tasodifiy ravishda o‘zgarib turadi. Bu holda fazalar farqi  ga teng bo‘lmaydi va u xoatik ravishda o‘zgarib turadi. Bu holda natijaviy E elektr maydon tebranish tekisligi ham xaotik ravishda o‘z holatini o‘zgartirib turadi. Yassi qutblangan yorug‘likni tabiiy yorug‘likdan qutblantirgich deb ataluvchi optik asboblar yordamida olish mumkin. Bu asboblar yorug‘lik tebranishlaridan o‘zining qutblantirish tekisligiga mos bo‘lganlarini o‘tkazib, unga ko‘ndalang bo‘lganlarni to‘la tutib qoladi.
Tabiiy yorug‘likdan ma'lum bir tekislikda tebranuvchi nurlar dastasini ajratib olinishiga qutblanish deyiladi.

Qutblanish tekisligi bilan  burchak tashkil etgan tekislikda tebranuvchi A amplitudali har qanday tebranishni ikki A_||Acos va A_Asin amplitudali (12.3 a-rasm, nur rasm tekisligiga tik yo‘nalgan) tebranishlarga ajratish mumkin. Birinchi A_|| tebranish qutblantirgich asbobdan o‘tib, ikkinchisi A_ da to‘la tutilib qoladi. O‘tgan to‘lqin intensivligi A_||²A²cos² ga proporsional, ya'ni Icos² ga teng. Bu yerda I – A amplitudali tebranishlarning intensivligi. Demak qutblantirgichning qutblantirish tekisligiga parallel tebranishlar intensivligi umumiy intensivlikni cos² ning o‘rtachasiga teng qismini, ya'ni 12 ni tashkil etar ekan. Qutblantirgichni nur tarqalayotgan o‘q atrofida aylantirilganda undan o‘tgan to‘lqin intensivligi o‘zgarmasdan faqat to‘lqin tebranish tekisligi o‘zgaradi.

Faraz qilaylik qutblantirgichga chiziqli qutblangan A_o amplitudali va I_o intensivlikka ega bo‘lgan (yorug‘lik) lazer nuri tushayotgan bo‘lsin (12.3 b-rasm).
Qutblantirgichdan tebranishlarning AA_ocos qismi o‘tadi, bu yerda – qutblantirgichning qutblantirish tekisligi bilan unga tushayotgan to‘lqin tebranish tekisligi orasidagi burchak. Demak o‘tgan yorug‘likning I intensivligi quyidagi ifoda bilan aniqlanadi
II_ocos² (12.2)
va Malyus qonuni deyiladi.