6- mavzu: IX-XII asrlarda o„zbek davlatchiligi, siyosiy, ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy hayot. Reja

“Allohning erdagi soyasi” deb ulug„lashni 
buyuradi. Garchand Xorazmshoh qanchalik 
o„zini ko„klarga ko„tarmasin yoxud 
bosqinchilik urushlari olib bormasin, biroq 
bundan mamlakatning chuqur ichki ziddiyatlar 
va tanazzulliklarga duchor bo„lganligini qayd 
etmasdan bo„lmaydi. Shohning katta qo„shin 
tuzib, to„xtovsiz olib borgan besamar urushlari, 
buning asoratli oqibatlari, eng avvalo, 
mamlakat xalqining tinkasini quritayozgandi. 

---

Buning ustiga mahalliy hokimlar, bek-
amaldorlarning o„zboshimchalik bilan xalq 
boshiga solayotgan behad jabr-zulmi, bunga 
javoban yuz berayotgan xalq g„alayonlari 
(masalan, 1206-1207 yillarda Buxoroda, 1212 
yilda Samarqandda ko„tarilgan qo„zg„olonlar) 
saltanatning ichdan emirilishiga sabab 
bo„lmoqda edi. So„ngra oliy hokimiyat ichidagi 
kuchli muxolifatchilik harakati, xususan, 
Xorazmshoh bilan uning onasi Turkon Xotun 
tarafdorlari o„rtasidagi ochiqoshkor tarzdagi 
siyosiy kurash ham Xorazm davlatining 
beqarorlik holatini yaqqol ko„rsatardi.
Qo„shni Xorazmshohlar davlatida kechayotgan 
bu xildagi chuqur tanazzullik holatlaridan to„la 
xabardor bo„lgan, undagi barcha jarayonlarni 
o„zining maxsus josuslik mahkamasi orqali 
sinchkovlik bilan kuzatib turgan Sharqdagi 
boshqa bir qudratli mo„g„ul davlati hukmdori 
Chingizxon esa katta harbiy tayyorgarlik ko„rib, 

---

tez orada Movarounnahr sarhadlari tomon 
istilochilik urushlarini boshlashga 
chog„lanayotgandi.
Darhaqiqat, XIII asrning birinchi choragida 
amalga oshirilgan mo„g„ultatar galalarining 
shafqatsiz bosqini nafaqat Xorazmshohlar 
davlati tarixida, balki shu bilan birga unda 
yashagan barcha ulug„ ajdodlarimiz qismatida 
ham mislsiz fojia bo„ldi.