6– Amaliy mashg’uloti

DNS xizmati

Elektron pochta tizimi DNS domen nomi tizimi hamkorlikda faoliyat yuritadi. DNS xizmatining vazifasi IP-manzildagi belgili(simvolik) nomni o’zgartirish va aksincha, belgili nomni IP-manzilga o’zgartirishdan iborat. DNS ning qo’shimcha funksiyasi pochtani yo’naltirish(marshrutizasiya) hisoblanadi. DNSning taqsimlangan xizmati asosiy xususiyati RFC 1034 va RFC 1035 da ko’rsatilgan.
Axborotlarni uzatish va saqlash birliklari DNSda resurs yozuvi hisoblanadi. Har biri ajratilgan maydon sonidan tashkil topgan ko’plab turdagi resurs yozuvlar mavjud. Pochtani yo’naltirish uchun MX yozuvi qo’llaniladi, yoki uning yo’qligida esa A turli yozuv ishlatiladi. A yozuvi – manzilli yozuv bo’lib, quyidagi parametrlardan tashkil topgan, ya’ni tugunning domenli nomi va tegishli IP-manzil.
Misol: aivt IN A 195.19.212.16, bunda IN – yozuv sinfi – Internet.
MX yozuvi quyidagi parametrlardan tashkil topgan – pochta domeni nomi, pochta serveri nomi, birinchi o’rin.
Misol: aivt IN MX 20 mail.stu.neva.ru, bunda IN – yozuv sinfi – Internet.
MTA xatni olish davomida uning xizmatchi axborotlarini tahlil qiladi, xatning sarlavha qismini, qabul qiluvchi domenini aniqlaydi. (9.1rasm). Agar u domenga mos bo’lsa, MTA ma’lumotlari xizmati qabul qiluvchini qidiradi va xat uning qutisiga tashlanadi. Agarda qabul qiluvchi domeni bu MTAga xizmat ko’rsatmasa, so’ralgan MX-yozuvi mazkur domen uchun DNS-so’rovini shakllantiradi. MX-yozuvi mazkur domen uchun kiruvchi pochtani qayta ishlovchi pochta serverlari nomlaridan tashkil topgan DNS-yozuvining asosiy ko’rinishini taklif etadi.
Laboratoriya ishining bajarilishi:
1. Tarmoq topologiyasini qurish. Berilgan amaliy protokollarni o’rganish uchun quyidagicha testli tarmoq topologiyasini yasaymiz: (9.2-rasm.)

9.2-rasm. Testli tarmoq topologiyasi
Tarmoq qurilmalarini quyida berilgan jadvallar (9.1- va 9.2jadvallar) asosida sozlaymiz.
9.1-jadval

Chekli tugunlar	IP-manzil	Tarmoq niqobi	DNS-serverning IP-manzili
PC0	172.16.0.90	255.255.0.0	172.16.0.20
PC1	172.16.0.100	255.255.0.0	172.16.0.20

9.2-jadval

Serverlar	IP-manzil	Tarmoq niqobi	DNS-serverning IP-manzili
Server0	172.16.0.20	255.255.0.0	172.16.0.20
Server1	172.16.0.40	255.255.0.0	172.16.0.20

Barcha qurilmalar lokal tarmoqning bitta segmentida joylashgan, shuning uchun paketlarni yo’naltirish qo’llanilmaydi va shlyuz IPmanzilini ihtiyoriy ko’rsatish shart emas.