6-ma'ruza. Abonent kirish tarmog‘iga fttx texnologiyasini qo‘llash. Sotali aloqa kontseptsiyasi va qurish printsiplari

2G standartlari

80-yilllarda rivojlangan davlatlarda istiqbolli SHATlarni qurish printsiplarini jadal o‘rganishga kirishildi va tarmoqlarning makrosotali topologiyasili va 35 kmgacha radiusli sotalarli bunday tizimlarning uchun uchta standartlari ishlab chiqildi (8.1-jadval):

- GSM – umumiy yevropa standarti;
- ADS (D – AMPS) – amerika standarti;
- JDS – yapon standarti.
8.1-jadval
Tarmoqlarning makrosotali topologiyasili tizimlar standartlari

Standartning xarakteristikasi	GSM, DCS-1800, PCS -1900	ADC	JDS
Ulanish usuli	TDMA(VAUU)	TDMA(VAUU)	TDMA(VAUU)
Chastotalarni surilishi	200 kGts	30 kGts	25 kGts
Tashuvchiga nutq kanallari sifati	8 (16)	3	3 (6)
Nutqni o‘zgartirish tezligi	13 kbit/s(6,5kbit/s)	8 kbit/s	11,2 kbit/s(5,6 kbit/s)
Nutqni o‘zgartirish algoritmi	RPE-LTP	VSELP	VSELP
Umumiy uzatish tezligi	270 kbit/s	48 kbit/s	42 kbit/s
Ajratish usuli	Chastota bo‘yicha sakrash	Yonma-yon	Yonma-yon
Nutq kanaliga chastotalar ekvivalent polosasi	25 kGts (12,5 kGts)	10 kGts	8,3 kGts; 4,15 kGts
Modulyatsiyalash turi	0,3 GMSK	π/4 DQPSK	π/4 DQPSK
Talab qilinadigan tashuvchi/interferentsiya (C/l) nisbati	9 dB	16 dB	13dB
Ishchi chastotalar diapazoni	935-960 MGts 890-915 MGts	824-840 kGts 869-894 kGts	810-826 MGts 840-956 MGts 1429-1441 MGts 1447-1489 MGts 1453-1465 MGts 1501-1513 MGts
Sotaning radiusi	0,5-35 km	0,5-20 km	0,5-20 km

GSM standarti raqamlii SHATlari

Raqamli SHATlarni 900 MGts diapazonda yaratilishini ko‘zda tutadigan dunyodagi ularga birinchi standart mikrosotali tuzilmali DCS – 1800 (1800 MGts diapazoni) SHAT sandarti asosiy hisoblanadigan va hozirgi vaqtda Yevropada qabul qilingan GSM standarti hisoblanadi. GSM standarti hozirgi vaqtda Shimoliy Amerikada ham 1900 MGts (PCS – 1900) dipazonda ishlatilmoqda.

Yuqorida ko‘rsatilgan raqamli SHATlarga standartlar o‘z xarakteristikalari bilan farqlanadi, lekin ular yagona printsiplar va kontseptsiyalarda qurilgan va zamonaviy axborot texnologiyalari talablariga javob beradi. GSMda ishlab chiqilgan tizim va texnik yechimlar barcha istiqbolli raqamli SHATlar uchun ishlatilishi mumkin.
SYeRT tavsiyalariga muvofiq 1980 yilda GSM standartidagi harakatdagi aloqa uchun 862 – 960 MGts diapazondagi chastotalar spektri ajratilgan. Binobarin, harakatdagi stantsiyalar uzatkichlari uchun 890 – 915 MGts va bazaviy stantsiyalar uzatkichlari uchun 935 – 960 MGts chastotalar spektri ajratilgan. GSM standartida tor polosali VAUU (NB TDMA) ishlatiladi. Kadrning tuzilmasida har bir 124 ta tashuvchilarda 8 ta vaqt pozitsiyalari mavjud bo‘ladi.
Axborot paketi uzatilishining halaqitbardoshligini oshirish uchun nabatlashtirishli blokli va o‘rama kodlash qo‘llaniladi. Harakatdagi stantsiyalarning harakatlanishining past tezliklaridagi kodlash va navbatlash samaradorligi aloqa seansi jarayonida sekundiga 217 ta sakrashlar tezligida ishchi chastotalarni sekin qayta ulanishi (SFH) bilan ortadi. Shahar sharoitlarida radioto‘lqinlarning ko‘p nurli tarqalishi o‘z o‘rniga ega, ular qabul qilinadigan signallarning interferentsion so‘nishlariga olib keladi. Bu hodisa bilan kurashish uchun impulsli signallarni 16 mksgacha vaqt bo‘yicha kechiktirishni o‘rtacha kvadratik og‘ish bilan tekislaydigan ekvalayzerlar ishlatiladi.
Ishlatiladigan sinxronlashtirish tizimi signalni kechikishining 233 mksgacha absolyut vaqtini kompesatsiyalashga imkon beradi, bu 35 kmga teng sotaning maksimal radiusiga mos keladi.
GSM standartida minimal chastotaviy surilishli gauss chastotaviy manipulyatsiyalash (GMSK) ishlatiladi. So‘zlashish signaliga ishlov berish nuqtni uzilishli uzatilishi yo‘li (DTX) bilan amalga oshiriladi, bunda uzatkich faqat signal bo‘lganida yoqiladi, so‘zlashuv pauzalari va yakunlanishida uzatkich o‘chiriladi. Buning uchun munazam impulsli qo‘zg‘atishli, uzoq vaqt oldindan aytishli va oldindan aytishli chiziqli kesimli kodlashli kodek (RPE/LTR –LTR – kodek) ishlatiladi. Nutq signalini o‘zgartirishning umumiy tezligi 13 kbit/sga teng.
GSM standartida aloqaning maxfiyligini ta’minlash uchun ochiq kalitli algoritm bo‘yicha shifrlash (RSA) qo‘llaniladi. Umumiy holda GSM standarti foydalanuvchilarga umumiy foydalanishdagi telefon tarmoqlariga (PSTN), ma’lumotlarni uzatish tarmoqlariga (PDN) va xizmatlar integratsiyalandigan raqamli tarmoqlarga (ISDN) ulanishli xizmatlarning keng diapazonini taqdim etadigan tarmoqni yaratishga imkon beradi. GSM standartining asosiy xarakteristikalari 8.1-jadvalda keltirilgan.