7-lekciya: Jáhán mámleketleri tálimi rawajlanıwınıń ayırım máseleleri Reje

Kadrlar menen ta`miyinlew. Kanada mektep basshilari lawazimg`a erisiw ushin bilimlendiriwge basshiliq qiliwdan sabaq beriw ushin arnawli oraylarda oqiydi. Bunday oraylarda olar basshiliq qilip, mektep ekonomikasin basqariw, bilimlendiriwdegi yuridik ma`seleler, nizamshiliq, ata analar menen islesiw ma`deniy ag`artiw jumislarin sho`lkemlestiriw, ja`ma`a`tte jaqsi psixologiyaliq ortaliqti payda etiw siyaqli ta`replerdi u`yrenedi. Oraydag`i oqiw juwmaqlang`annan son` sawbette, test imtixanlarinan o`tedi. Direktor sabaq bermeydi. Onin` jumisi  jil dawaminda diqqat penen baqlap bariladi. Ko`pshilik jag`daylarda direktorlar mektep qasindag`i u`yde jasaydi. Sol eki jil dawaminda mektep direktori talantli sho`lkemlestiriwshi basshi sipatinda is ko`rsete almasa, ol ja`ne qaytarilip mug`allimshilikke o`tkeriledi. Direktor  jastan son` uliwma islemeydi. Oqitiwshilardi jumistan aliwdi mektep direktori a`melge asirmaydi, jaqsi islemeytug`in oqiwshilardi direktordin` ko`rsetpesine muwapiq bilimlendiriw inspektsiyasi ta`repinen tekseriledi. Onin` ta`rtibi mug`allimshilik ha`reketi, balalar, ata analar ortasindag`i abirayi diqqat penen u`yreniledi ha`m tiyisli sharalar qollaniladi. Mektep oqitiwshilarina qoyilg`an talap (Oqitiwshilar o`zlerinin` teoriyaliq ko`rgizbeli ta`jiriybelerin asiriwg`a u`lken a`hmiyet beredi. Ta`jiriybe asiriw kurslarinan o`tiw ushin aniq waqit belgilep qoyilg`an. Waqti waqti menen oqitiwshilar o`zlerinin` qa`lewi menen test oraylarinda imtixan tapsiradi. Bul imtixanlar da`wirinde oqitiwshinin` jumisinda ayirim kemshilikler sezilip, ta`jiriybe asiriwg`a za`ru`rshilik bolsa o`zlerinin` waqti ha`m byudjetleri esabinan ta`jiriybe asiradi. Kanada bilimlendiriw tizimlerinde mektepten ha`m klasstan tisqari mekemeler ko`zde tutilmag`an.) Kanadada ju`da` joqari. A`sirese baslawish mekteplerde oqitiwshi o`z ka`sibinin` mamani artist, muzikant, sportshi, sho`lkemlestiriwshi u`lgili minez iyesi boliw kerek. Biraq mekteplerde, litseylerde ha`r tu`rli do`gerekler bar. Oqiwshilar ushin tu`rli sport sektsiyalari, ushirasiwlar, sayaxatlar, jarislar oqiw mekemesinin` o`zinde sho`lkemlestiriledi. Kategoriyalaw protsesinin` jan`a a`hmiyetli bag`dari toltiriwshi ta`limdi rawajlandiriw bolip qalmaqta. Qosimsha mekteplerdin` payda boliwinin` sebebi, AQSh ha`m Batisli Evropada o`zlestire almaytug`in ha`m u`lgere almaytug`in oqiwshilardin` ko`beyip baratirg`anlig`i bilimlendiriw sipatinin` tu`sip baratirg`anlig`inan.  jildag`i AQSh ma`mleketlik xu`jjetlerinen biri tuwridan tuwri G`ma`mlekeo`t qa`wip astindaG` dep atalg`an. Onda oqiwshilardin` o`zlestiriwindegi G`ortashaliqG` 0-0  sho`lkemlestiretug`ini funktsional sawatsizldiq ha`wij alip baratirg`anlig`i bayan etilgen.  jillarda AQSh oqiwshilarinin` 0 jillarg`a qarag`anda reyting ko`rsetkishi  ten  ge tu`sti. Frantsiyada ha`r u`sh litseyinen biri a`wmetsizlikke ushirap atir. Bilimlendiriwde ju`z berip atirg`an jaman jag`daylardin` aldin aliw qosimsha bilimlendiriwdin` waziypasina kiredi. Qosimsha bilimlendiriw mektepke shekemgi ta`rbiya mekemelerinde mektep ha`m litseylerde a`melge asirilmaqta. AQShta bul iske uliwma xabar baylanislarinin` mu`mkinshilikleri de jalp etilgen. Milliy telekompaniya arnawli oqiw kanali arqali 0 saatliq oqiw peredachalari sho`lkemlestirilgen. Oqiw protsessin kategoriyalawdi alip bariw boyinsha shet ma`mleketlerdin` ko`pshiliginde izertlewler dawam ettirilmekte.