7-lekciya: Jáhán mámleketleri tálimi rawajlanıwınıń ayırım máseleleri Reje

Arnawli mektepler. Rawajlang`an ma`mleketlerde intali balalarg`a itibar artip barmaqta. Keyingi da`wirlerde o`zinin` ten`lerine qarag`anda talantta bir neshe ma`rte ilgerilep ketken balalar ko`plep tabilmaqta. Olar oqiwdi ju`da` erte baslap ta`lim kurslarin o`zlestiriwde u`lken shaw shuwlarg`a sebep bolatug`in da`rejede jetiskenliklerge eristi. Sonday intalilar mektebi Batista 0 jillarda aq payda bolg`an edi. Bunday mekteplerdin` oqiw da`stu`rleri balalar talantina ha`m u`mkinshiligine toliq erisiwdi ta`miyinlep beriw da`rejesinde quramali du`zilgen. Intali balalar men islesiw da`stu`rleri AQSh ta ken` en jayilg`an. Ayirim qalalarda joqari kategoriyali balalar baqshalari ashilg`an bolip, olarda  jasli oqitiwshilar mektep da`stu`rinde oqitadi. Talantlilardi izlep tabiw dawam etpekte. AQSh ta Merit da`stu`ri tiykarinda ha`r jili joqari klasslar ha`m kollejlerden en` intali balalardan 00 min`i tan`lap alinadi. Olar arasinda test sinawlari o`tkerilip en` intali  min` oqiwshi tan`lap alinadi ha`m oqitiladi. Olarg`a tu`rli mu`mkinshilikler, stipendiyalar, jaqsi sharayatlarg`a iye bolg`an turar jay, en` joqari da`rejedegi universitetlerge qabillaw h.t.b. a`melge asiriladi. Biraq intali balalarg`a qarama qarsi polyuste turg`an aqil esi nawqas oqiwshilardin` ta`g`diri de shet elli ka`sipleslerdi barqan sayin oylandirip atir. Bunday xaldin` kelip shig`iw sebeplerin u`yreniw, aldin aliw boyinsha ko`p profilaktikaliq islep alip barilmaqta ha`m olar ushin arnawli mektepler ashilmaqta. Biraq statistikaliq mag`liwmatlar bunday balalardin` sani artip baratirg`anlig`in ko`rsetedi. Misali  jildan  jilg`a shekem Frantsiyadag`i aqili ha`m denesinde nuqsani bar balalar ushin ashilg`an mektepler sani  ma`rte o`sti. Bul mashqalalardi sheshiw boyinsha ba`rshe ma`mleketlerde izleniwler alip barilmaqta.
0 jillarda AQSh ta keleshek mektebi uliwma milliy da`stu`rdi a`melge asiriwg`a kirisildi. Bul eksperiment mazmunin oqitiwshi buyrig`i menen is ko`riw, ko`birek oqiwshilarg`a o`zbetinshe islew mu`mkinshiligin beriwden ibarat. Bilimlendiriw qurami klassta islew, o`z betinshe jumis, oqitiwshi konsul`tatsiyasin o`z ishine aladi. Germaniya mekteplerinde klassta oqiwshilar sanin qisqartiw ko`zde tutilg`an. Bunday oqiwshilardin` ha`r birine individual paketler (tapsirmalar) tarqatiladi. Tapsirmalardi oqiwshi o`zbetinshe bejeredi, lazim bolg`anda ol oqitiwshidan konsul`tatsiya aladi.