8-laboratoriya ishi. Transpiratsiya tezligini tarsion tarozi yordamida aniqlash Transpiratsiya

Ishning maqsadi: Transpiratsiya intensivligining yorug'lik sharoitlariga, namlik 
va haroratga bog'liqligini aniqlash, shuningdek turli o‘simliklarda transpiratsiya 
jarayonini taqqoslash. 
Transpiratsiya jadallligini torsion tarozi yordamida aniqlash 
(Ivanovning tez tortish usuli) 
Transpiratsiya jadalligini hisoblashning eng sodda va aniq usuli (1950) 
L.A.Ivanov tomonidan taklif qilingan tez tortish usuli.
Ushbu usul transpiratsiya organi massasining qisqa vaqt ichida o‘zgarishiga 
asoslanadi, metodning mazmuni barglar uzilgandan keyingi dastlabki daqiqalarda suv 
o‘simlikdan ajratilmagan organlarda bo‘lgani kabi bir xil tezlikda bug‘lanadi. Biroq, 

---

barg uzilgandan so‘ng suvning manbasidan uzilish yuzaga kelganligi sababli 
transpiratsiya intensivligi keskin oshishi mumkin.( Ushbu salbiy hodisani yumshatish 
yoki butunlay oldini olish uchun Transpiratsiya qiluvchi organ (novda yoki barg) ochiq 
havoda emas, balki eritilgan parafin ostida kesiladi, chunki kerosin tezda barg 
tomirlariga kirib boradi va qotib qoladi shu sababli o‘simlik tomirlarida suvning oqimi 
harakatiga qarshilik ko‘rsatadi). 
Materiallar va jihozlar. O‘simlik, torsion tarozilar yoki analitik tarozi( 14-15 
rasmlar), qaychi, termostat, sekundometr, qog‘oz qopchalar, daftar, qalam, chizg‘ich.
Ishni bajarish tartibi. Bunda kun davomida, har 2 soatda (takrorlanish 3-5 
marta), ya’ni ertalabki soat 8 dan kechqurungi soat 20 gacha o‘simlik barglarining 
dastlabgi og‘irligi, so‘ngra 3 minutdan keyingi og‘irligi tortiladi va daftarga yozib 
olinadi. Har 2 soatda bargni tortishdan avval havo harorati va havoning nisbiy namligi 
psixrometr orqali o‘lchanib turiladi va ko‘rsatkichlar daftarga yozib boriladi. 
Transpiratsiya jadalligi (TJ) quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi: