8-mavzu: Fransiya sotsiolingvistikasi Reja

8. 2. Fransiya tillari.
8.2.1. Lingvodemografik ma’lumotlar
Fransiyada fransuz tili alloglott tillarga (turli tillarning bir hududda birga mavjudligi) nisbatan asosiy til hisoblanadi. Fransuz tili 82% fransuzlar uchun ona tili, shuningdek, minoritar (ingl. minority - ozchilik) til egalari uchun yozuv tili hisoblanadi. Biroq Fransiyada milliy ozchilik va ozchilik tili haqida gapirish siyosiy jihatdan noo‘rin hisoblanib, bugungi kunda “mahalliy tillar” va “muhojirlar tili” ifodasi qo‘llaniladi. Rasmiy jihatdan fransuz tili boshqalardan ajralib turadigan muayyan guruhlarning tili emas, balki Fransiyada yashayotgan barcha guruhlar majmuyining tilidir. Boshqacha aytganda, Fransiyada ozchilik mavjud emas, barcha fuqarolar fransuz hisoblanadi. Shuni alohida qayd etish joizki, ozchilik tilining miqdori jihatidan G‘arbiy Yevropa davlatlari orasida Fransiya Italiyadan keyingi o‘rinda turadi. 1999-yilda Fransiyada aholini ro‘yxatga olish jarayonida Fransuz statistika va iqtisodiy tadqiqotlar milliy instituti (Insee) tomonidan Fransiyaning sharqiy qismida yashovchi 380 000 katta yoshli kishilarning oilaviy ahvoli xususida so‘rovnoma o‘tkazilgan. So‘rovnomada anketa ishtirokchilari besh yoshga to‘lgunga qadar ota-onalari bilan qaysi tilda gaplashishgan degan savol ham bo‘lgan. Quyidagi jadvalda mazkur so‘rovnoma natijalari keltirilgan: 
1-jadval. Fransiya tillarida so‘zlashuvchilar soni

O‘rin	Til	Ona tili (katta yoshlilar)	Katta yoshli kishilarining foizi
1	fransuz	39 360	86 %
2	nemis, elzas lotar, fransiy va h.k.	970 (bulardan elzas: 660; nemis: 210; lotaring, frank: 100)	2,12% (bulardan elzas: 1,44%; nemis: 0,46%; lotaring, frank: 0,22%)
3	arab (xususan, mag‘rib dialekti)	940	2,05%
4	oksitan tili (langedok, gaskon, provansal va boshqalar)	610 (yana 1060 kishi muayyan darajada til bilan tanish bo‘lgan)	1.33% (yana 2,32 % muayyan darajada tanish)
5	portugal	580	1.27%
6	oyl tillari (pikard, gallo, puatevin-sentoj va boshqalar)	570 (850ga yaqin kishi muayyan darajada tanish)	1,25% (1,86%ga yaqin muayyan darajada tanish)
7	italyan tili (va uning dialektlari)	540	1,19%
8	ispan	485	1,06%
9	breton	280 (405ga yaqin kishi muayyan darajada tanish)	0,61% ( 0,87% ga yaqin muayyan darajada tanish)
10	400ga yaqin boshqa tillar (polyak, berber tillari, sharqiy-osiyo tillari, katalan, franko-provansal, korsikan, bask)	2350 (ulardan 115 ingliz tili)	5,12% (katta yoshli aholining 0,25% ingliz)
	Jami	45 762 (ikki ona tiliga ega bo‘lganlar 46680)	102 % (aholining 2 % ikki ona tiliga ega bo‘lganlar)